________________
[૧૯૫] તેજ પ્રમાણે બીજા કોઈ પણ પદાર્થ વડે અથવા પદાર્થની જે ભાવના (ધર્મ સમજ્યા વિનાની) હોય તે દ્રવ્ય ભાવના છે, અને ભાવ સંબંધી જે પ્રશસ્ત આ પ્રશસ્ત ભેદ વડે બે પ્રકારની ભાવના છે, તેમાં પ્રથમ અપ્રશસ્ત કહે છે, पाणिवहमुसावाए अदत्तमेहुणपरिग्गहे चेष । कोहे माणे माया लोभे य हवंति अपसत्था ॥ ३२८ ॥
જીવહિંસા જૂઠ ચોરી મૈિથુન પરિગ્રહ ક્રોધ માન માયા અને લેભ એ નવ પાપમાં પ્રથમ શંકાથી અને પછી વારંવાર નિષ્ફર થઈને નિ:શંકપણે વર્તે, તે અપ્રશસ્ત ભાવના. કહ્યું છે કે –
करोत्यादौ तावत्सघृणहृदयः किञ्चिदशुभं, द्वितीयं सापेक्षो विमृशति च कार्य च कुरुते । तृतीय निःशङ्को विगत. णमन्यत्प्रकुरुते, ततः पापाभ्यासात्सततमशुभेषु प्ररमते ॥१॥
સુજ્ઞપુરૂષે ભવ્યાત્માઓને બચાવવા ઉપદેશ આપે છે કે જીવહિંસા વિગેરે પાપો બાળક બુદ્ધિના માણસે પ્રથમ ડરીને છુપા કરે છે. કે રખેને મારી લેકમાં નિંદા થશે, પણ ત્યાં કુટેવ ન છૂટે તે પછી અપેક્ષા વિચારી યુક્તિ લગાડીને જાહેર પાપ કરે છે, ત્યાર પછી નિ:શંક થઈને લજજા દયાને છોડી નવાં નવાં પાપ કરે છે, અને છેવટે પાપના અભ્યાસથી હમેશાં પાપમાંજ રમે છે. (અર્થાત જરા કુટેવ પડવાથી ભવિધ્યમાં ઘણું નુકશાન થાય છે, માટે જરાપણ કુટેવ ન પડવા દેવી, ભૂલ થાય તે તુર્ત પ્રાયશ્ચિત લેવું.)
