Book Title: Yogvarttikam
Author(s): Vigyanbhikshu, Ramkrushna Shastri, Keshav Shastri
Publisher: Vigyanbhikshu Ramkrushna Shastri Keshav Shastri
View full book text ________________
२७८
योगवार्तिकम् । ति । जानेत्यादिना आहुरित्यन्तेन । दिक्शब्दचिताश्च पराभिप्रेतश्रुत्यादयः पूर्वोक्ताः तथा युक्त्यन्तराणि च ।
सहोपलम्भनियमादभेदोत्रीतद्वियोः । भेदश्च भ्रान्तिविज्ञानैदृश्य इन्दविवाद्वय ॥
इत्यादीनि । तन्मतं स्वयमादौ निराकरोति । ते तति । ते विज्ञा. नवादिन एवासन्त इत्यर्थः । तत्र हेतुमाह । प्रत्युपस्थिमित्यादिना स्युरित्यन्तेन । अस्यार्थः । इदं सर्व वस्तु स्वमाहात्म्येन सत्रिकर्षादिनैवोपस्थितं न तु दोषादिना स्वप्नवदत्यन्तबाधादर्शनात् । अतः कथं वस्तुस्वरूपं रहीत्वापि प्रमाणरूपेण स्वप्नज्ञानरूपदृष्टान्तबलेन वस्तुस्वरूपमपलपन्तः श्रद्धेयवचनाः स्युः । तेषां जानस्यापि भ्रमत्वेन तद्वाक्यस्य यथार्थवाक्या. र्थजानाजन्यत्वात् तद्वाक्यार्थस्यापलापाच्च । तद्वाक्यस्याश्रद्धेयत्वादित्यर्थः । नहि जायज्ञज्ञानस्य स्वमदृष्टान्तेन विषयापलापे क्रियमाणे स्वाभिप्रेतस्य यत्किंचिज्ञानस्य विषयः सनित्यप्यभ्युपगन्तुं शक्यते प्रामाणिकैरित्यतस्तएव नास्तिकाः न पुनरी नास्तीति भावः । एतेनाधुनिकानां दृष्टिसृष्टिवादिनां वेदान्तिब्रुवाणामपि मतं प्रच्छचना. स्तिकतयोपेक्षणीयम् । स्वप्नादिदृष्टान्तेन श्रीहर्षादीनामसतखण्डनेन च वेदान्तज्ञानतज्जन्यज्ञानयोरपि भ्रमत्वापत्त्या वेदान्तप्रामाण्यासिद्धी तत्प. तिपादाब्रह्मासिद्धिप्रसङ्गादिति । नन्वनुभवस्वरूपस्यात्मनः स्वप्रकाश त्वात न तत्र प्रमाणापेक्षेति चेत् न । तथा सति वेदान्तश्रवणवैयापत्तेः। अथापर्णत्वसद्वितीयत्वभ्रमनिरासार्थ श्रवणापेक्षेति चेत् न। अप्रमाणीभूतेन घेदान्तनापूर्णत्वादाभावस्यासियापत्तेः । ननु श्रुत्या स्वार्थ बोधिते सति पश्चात्तद्वाधेप्यक्षतिः श्रुतिप्रवृत्तेः प्राक् अबाधितमेव सर्वमिति । मैवम् । अतिप्रामाण्यवाहकानुमानादीनामप्यप्रामाण्ये स्वप्रमाणीभूतां बाधितां च श्रुतिम् उत्पादितज्ञानामपि प्रामाण्यसंशयाहितः स्वार्थसंशयः कथं नाजा. गलस्तनवत विफलीकुर्यादिति दिक् । विज्ञानवादे दूषणान्तरपरतयोत्त. रसूत्रमवतारयति । कुतश्चेति । चशब्दो हेत्वन्तरे कुतोपीत्यर्थः ।
-
-
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
Loading... Page Navigation 1 ... 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330