Book Title: Yogvarttikam
Author(s): Vigyanbhikshu, Ramkrushna Shastri, Keshav Shastri
Publisher: Vigyanbhikshu Ramkrushna Shastri Keshav Shastri
View full book text ________________
२६०
योगवार्तिकम् । निरामकसूनान्तरमवतारयितुं तन्मतमुपन्यस्यति । के चिदाहुरिति । के चिदाहुः । अस्तु ज्ञानादिनोर्थः तथापि ज्ञानसमकालीन एव सोस्तु अन्यदा प्रमाणाभावात, प्रयोगश्चायं ज्ञानसहभरेवार्थी भोग्यत्वात् सुखादि. बदिति । अत्र सुखदृष्टान्तस्तन्मतेनैव अस्मन्मते सुखस्यापि विषये स्थिरत्वात् । रागद्वेषादिश्चोभयसिद्धो दृष्टान्तति । अर्थस्य ज्ञानसहभावित्वेन यत् सिधति तदाह । तएतति । ते च एतेनानुमानेन विषयस्य पुरुषान्तरसाधारण्यं बाधमाना ज्ञानपूर्वोत्तरक्षणेषु विषयमपलपन्तीत्यर्थः । ततश्चाननुभूयमानतया न मोक्षसिद्धिरिति भावः । तत्र प्रत्युत्तरं सूत्रमिदम् । न चैकचित्ततन्वं वस्तु तत्पमाणकं तदा किं स्यात् ॥१६॥
वृत्त्याख्यज्ञानातिरिक्तं तेषां चित्तं नास्तीति ज्ञानमेवात्र चित्तं तत्तन्तं तबियतं तथा च नापि वस्तु एकज्ञाननियतमिति प्रतिज्ञा । तत्र हेतुः, तदित्यादि । तदा हि तच्चित्तप्रमाणकं वस्तु किं स्यात चित्तापाये कुत्र विलीयेत न कुनापीत्यतो वस्तु स्थिरमिति शेषः । अयं भावः । यदि चित्तस्य कारणे विलीयतइत्युच्यते तदा घटादिरूपार्थानां लाघ. धाच्चित्ताभेदापत्त्या विज्ञानवादिमतएव प्रवेशः तच्च दूषितं यदि च मृदादिषतच्येत तदा विनाशकारणाकाकायां परिदृष्टस्य मुद्गरपातादेरेव नाशकारणत्वेन चित्तनाशसमकालं घटादिवस्तुनाशानुपपत्तिरिति । हेतु. पदस्यममेवाचं भाष्यकार आह । एकति । एकचित्तनियतं चेद्वस्तु स्वात्तदा तच्चित्ते विषयान्तरसञ्चारिणि निरुद्ध वा सति अस्वरूपमेव तद्वस्तु अतस्तदानी त्किं स्यात्, शेषमस्वरूपत्वे हेतुः । अप्रमाणकामत्यस्य विवरणं केन चिदगृहीतस्वभावकसित । स्वयमधिकं परयति । संबध्यमानं चेति। चित्तेन समकालं पावित्वात्कृत उत्पदोत न कुतोपी. त्यर्थः । पूर्ववदयं भावः । यदि चित्तस्य कारणादेवोत्पत्तिरुच्यते तदा
• समकालभावभाबित्वादिति पा० २।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
Loading... Page Navigation 1 ... 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330