Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 04
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪
૭૭
વિવિ-વેહાશાત્ ય: (૬-૩-૧૨૪) એ સૂત્રથી ગ્રીવા શબ્દને ય પ્રત્યય લાગીને ગ્રીવ્ય શબ્દ બન્યો છે. ગ્રીવાયાં મવ=પ્રીવ્યૂ: ।
સૂત્ર-૨૦
પ્રીવાતોઽન્ ૨ (૬-૩-૧૩૨) એ સૂત્રથી અદ્ પ્રત્યય લાગીને શૈવ શબ્દ બન્યો છે અને યક્ પ્રત્યય લાગીને ત્રૈવેય શબ્દ બન્યો છે. પ્રીવાયાં ભવ:-ધ્રુવ:, પ્રીવાયાં ભવ:-પ્રૈવેય: 1)
એ પ્રમાણે ગ્રીવામાં પ્રાયઃ થયેલા તે ત્રૈવેયકો. અહીં ભુલ-રુક્ષિપ્રીવામ્ય: શ્રાપ્યતાપુ તમ્ (પાણીનિ વ્યાકરણ અ.૪ પા.૨ સૂ.૯૬, સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસન અ.૬ પા.૩ સૂ.૧૨) એ સૂત્રથી ગ્રીવા શબ્દને અલંકાર અર્થમાં યમ્ પ્રત્યય લાગ્યો છે.
અનુત્તર એટલે સર્વ દેવોમાં પ્રધાન. અનુત્તર એ પાંચ દેવના નામવાળા જ વિશેષ પ્રકારના વિમાનો છે.
ભાવાર્થ— દેવો અનુત્તર છે એના કારણે એમના રહેવાના વિમાનો પણ અનુત્તર કહેવાય છે.
આ જ અન્યર્થ નામને કહે છે- “વિનિતા” ફત્યાવિ, આત્મકલ્યાણમાં વિઘ્ન કરનારા હેતુઓ આ દેવોથી પરાભૂત કરાયા છે માટે તે દેવો વિજય, વૈજયંત અને જયંત કહેવાય છે. આત્મકલ્યાણમાં વિઘ્ન કરનારા હેતુઓથી તે દેવો પરાજય પામ્યા નથી માટે અપરાજિત કહેવાય છે. એ પ્રમાણે આત્મકલ્યાણના પ્રકૃષ્ટ સર્વ કાર્યોમાં જેઓ સિદ્ધ થયા છે=જેઓની શક્તિઓ હણાઇ નથી તે સર્વાર્થસિદ્ધ છે. મોક્ષના ઉદ્દેશવાળા સર્વ કાર્યોથી જે સિદ્ધ છે=પ્રસિદ્ધ છે તે સર્વાર્થસિદ્ધ છે. અથવા સર્વ અતિમનોહર શબ્દાદિ વિષયો સિદ્ધ થયા છે તેથી સર્વાર્થસિદ્ધ છે.
બીજી રીતે (અર્થને) વિનિતપ્રાયાળિ વા” ઇત્યાદિથી કહે છેઆસન્નભવ્ય હોવાના કારણે એમનાથી લગભગ કર્મો જિતાઇ ગયા છે. તથા રૂપસ્થિતમદ્રા=જેમનું પરમકલ્યાણ નજીકમાં રહેલું છે તેવા છે. તથા સાધુભવમાં ક્ષુધા-પિપાસા વગેરે પરીષહોથી પરાભવ પામ્યા નથી માટે
