Tattvarthadhigam Sutram Part 04

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 143

સૂત્ર-૪૪
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪
૧૨૧
વાલુકાપ્રભામાં જઘન્ય સ્થિતિ છે. એ પ્રમાણે બધી પૃથ્વીઓમાં જાણવું. તમઃપ્રભાપૃથ્વીમાં ૨૨ સાગરોપમ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે, તે મહાતમઃપ્રભામાં જધન્ય સ્થિતિ છે. (૪-૪૩)
टीका - परतः परतः पूर्वा पूर्वाऽनन्तरेति सूत्रमुक्तसम्बन्धमेवेति न સમ્બન્ધ વત:, પતધ્યાનઃ-‘નારાળાં રે'ત્યાવિના, નારાળાં ૬, ન केवलं देवानां द्वितीयादिषु भूमिषु शर्कराद्यासु पूर्वा पूर्वा परा उत्कृष्टा स्थितिः सागरोपमादिलक्षणा, न व्यवहिता, किन्त्वनन्तरा, किमित्याहपरतः परतः अग्रतोऽग्रतः अपरा भवति, जघन्येत्यर्थः, एतदेव व्याचष्टे - ‘તદ્મથે’ત્યાવિના નિવસિદ્ધ યાવત્ ॥૪-૪શા
ટીકાર્થ– આ સૂત્રથી પૂર્વનું સૂત્ર પરતઃ પરત: પૂર્વા પૂર્વાઽન્તરા એવું છે. (એથી) સંબંધ કહેવાઇ જ ગયો હોવાથી સંબંધ કહ્યો નથી. નારાળાં 7 ઇત્યાદિથી જઘન્ય આયુષ્યને કહે છે- કેવળ દેવોની જ નહિ, કિંતુ નારકોની પણ શર્કરા વગેરે બીજી આદિ ભૂમિમાં પૂર્વ પૂર્વ નરક ભૂમિની સાગરોપમ આદિ જે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે, તે અનંતર પછી પછીની નરક ભૂમિની જઘન્ય સ્થિતિ છે. આને જ તદ્યથા ઇત્યાદિથી જ કહે છેરત્નપ્રભામાં નારકોની એક સાગરોપમ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે, તે શર્કરાપ્રભામાં જઘન્ય સ્થિતિ છે. શર્કરાપ્રભામાં ત્રણ સાગરોપમ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે, તે વાલુકાપ્રભામાં જઘન્ય સ્થિતિ છે. એ પ્રમાણે સર્વ પૃથ્વીઓમાં જાણવું. તમઃપ્રભા પૃથ્વીમાં ૨૨ સાગરોપમ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે તે મહાતમ પ્રભામાં જધન્ય સ્થિતિ છે.
તદ્યથા ઇત્યાદિ ભાષ્ય બોલતાં જ સમજાઇ જાય તેવું છે. (૪-૪૩) दशवर्षसहस्त्राणि प्रथमायाम् ॥४-४४॥
સૂત્રાર્થ–પહેલી નરકભૂમિમાં જધન્યસ્થિતિ ૧૦ હજા૨ વર્ષછે. (૪-૪૪) भाष्यं - प्रथमायां भूमौ नारकाणां दश वर्षसहस्राणि जघन्या स्थिति:
||૪-૪૪૫