Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 04
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૧૨૦ શ્રી સ્વાથધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪ સૂત્ર-૪૩ પછી પછીથી અનંતર પૂર્વ પૂર્વની જઘન્ય સ્થિતિ ત્યાં સુધી જાણવી કે જ્યાં સુધી પછી અને પૂર્વ એમ ઉભયનો સંભવ હોય. આથી જ વિજયાદિ ચારમાં જઘન્યસ્થિતિ ૩૧ જ સાગરોપમ છે. ઉત્કૃષ્ટ ૩૩ સાગરોપમ છે. કેમકે સૂત્રમાં મુખ્યવૃત્તિથી જ આ પ્રમાણે કહ્યું છે. પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં કહ્યું છે કે, “હે ભગવંત ! વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત દેવોની સ્થિતિ કેટલા કાળની કહી છે? હે ગૌતમ ! જઘન્યથી ૩૧ સાગરોપમ અને ઉત્કૃષ્ટથી ૩૩ સાગરોપમ સ્થિતિ કહી છે. સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનના દેવોની સ્થિતિના પ્રશ્નમાં જવાબ આ પ્રમાણે છે- હે ગૌતમ! સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનોના દેવોની અજઘન્ય અનુત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૩૩ સાગરોપમ કહી છે.”
આને ભાષ્યકાર કહે છે- “સ” ત્યાદ્ધિ, વિજયાદિમાં જે ૩૩ સાગરોપમ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે તે અજઘન્ય-ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે=જઘન્ય નહિ અને ઉત્કૃષ્ટ નહિ તેવી એક રૂપ જ સ્થિતિ સર્વાર્થસિદ્ધમાં છે. (૪-૪૨) नारकाणां च द्वितीयादिषु ॥४-४३॥
સૂત્રાર્થ– બીજીથી સાતમી નરક સુધીમાં પૂર્વ નરકભૂમિની જે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે, તે પછીની નરક ભૂમિની જઘન્ય સ્થિતિ છે. (૪-૪૩)
भाष्यं- नारकाणां च द्वितीयादिषु भूमिषु पूर्वा पूर्वा परा स्थितिरन्तरा परतः परतोऽपरा भवति । तद्यथा- रत्नप्रभायां नारकाणामेकं सागरोपमं परा स्थितिः सा जघन्या शर्कराप्रभायाम् । त्रीणि सागरोपमाणि परा स्थितिः शर्कराप्रभायाम्, सा जघन्या वालुकाप्रभायामिति । एवं सर्वासु । तमःप्रभायां द्वाविंशतिः सागरोपमाणि परा स्थितिः सा जघन्या महातमःप्रभायामिति ॥४-४३॥
ભાષ્યાર્થ– નારકોની બીજી આદિ પૃથ્વીમાં પૂર્વની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પછી પછીની પૃથ્વીના નારકોની જઘન્ય સ્થિતિ થાય છે. તે આ પ્રમાણેરત્નપ્રભામાં નારકોની ૧ સાગરોપમ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે, તે શર્કરામભામાં જઘન્ય સ્થિતિ છે. શર્કરામભામાં ૩ સાગરોપમ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે તે
