Tattvarthadhigam Sutram Part 04

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 127

૧૦૫
સૂત્ર-૨૮ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪ એમ કહ્યું છે. તથા સ્થિતિનું નિરૂપણ કરવાના અવસરે ત્રીજા અધ્યાયના અંતે છેલ્લા સૂત્રમાં) “તિર્યંગ્યનિવાળાઓનું” એમ કહ્યું છે. આશ્રવોનું નિરૂપણ કરવાના અવસરે “માયા તિર્યંગ્યોનિના આયુષ્યનું કારણ છે એમ છઠ્ઠા અધ્યાયમાં (સૂત્ર ૧૭માં) કહેવામાં આવશે. તેથી તિર્યંગ્યોનિવાળા કોણ છે? એવા પ્રશ્નનો અવસર છે. પ્રત્યુત્તર કહેવાય છેતિર્યંચસંજ્ઞાવાળા પ્રાણીઓ
औपपातिकमनुष्येभ्यः शेषास्तिर्यग्योनयः ॥४-२८॥ સૂત્રાર્થ– ઔપપાતિક(=દેવો-નારકો) અને મનુષ્ય સિવાયના જીવો તિર્યોનિ વાળા(=તિર્યંચો) છે. (૪-૨૮) __ भाष्यं- औपपातिकेभ्यश्च नारकदेवेभ्यो मनुष्येभ्यश्च यथोक्तेभ्यः शेषा एकेन्द्रियादयस्तिर्यग्योनयो भवन्ति ॥४-२८॥
ભાષ્યાર્થ–પપાતિક નારક-દેવોથી અને યથોક્ત મનુષ્યોથી બીજા એકેન્દ્રિયાદિ જીવો તિર્યંચયોનિવાળા છે. (૪-૨૮)
टीका- प्रायो निगदसिद्धमेव, नवरमेकेन्द्रियादयः पञ्चेन्द्रियावसाना રૂતિ II૪-૨૮
ટીકાર્થ ભાષ્ય લગભગ બોલતાં જ સમજાઈ જાય તેવું છે. ફક્ત આ વિશેષ છે- એકેંદ્રિયથી માંડીને પંચંદ્રિય સુધીના જીવો જાણવા. (૪-૨૮)
भाष्यावतरणिका- अत्राह- तिर्यग्योनिमनुष्याणां स्थितिरुक्ता । अथ देवानां का स्थितिरिति । अत्रोच्यते
ભાષ્યાવતરણિકાર્થ– પ્રશ્ન– તિર્યંચયોનિ વાળા અને મનુષ્યોની સ્થિતિ કહી. હવે દેવોની કેટલી સ્થિતિ છે? ઉત્તર– અહીં કહેવામાં આવે છે–
टीकावतरणिका- 'अत्राहे'त्यादि सम्बन्धग्रन्थः स्थितिरुक्ता तृतीयेऽध्याये, अथ देवानां भवनवास्यादीनां का स्थितिः ? इति, મત્રોન્યતે–