Tattvarthadhigam Sutra Abhinav Tika Adhyaya 06

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 117

૧૧૬
તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અભિનવટીકા (અધ્યાયઃક-સૂગ ૧૯) U [1]સૂત્રહેતુ- નરક,તિર્થંચ અને મનુષ્ય એ ત્રણે આયુના સમુદિત આમ્રવને જણાવવા માટે સૂત્રકારે આ સૂત્રોની રચના કરી છે
U [2]સૂત્રમૂળઃ-નિ:શીવતત્વ વ સલામ્ U [સૂત્ર પૃથક-નિ: - શી - વ્રત– ૨ સર્વેક્ષાત્
U [4] સૂત્રસાર-શીલરહિતપણું તથા વ્રતરહિતપણુંએ [ઉત નરક-તિર્યંચમનુષ્ય બધાં આયુષ્યનો આસવ) છે-[અર્થાત્ વ્રત અને શીલના પરિણામથી રહિત જીવ નરકાદિ ત્રણ પ્રકારના આયુષ્યને બાંધી શકે છે]
[5] શબ્દજ્ઞાનઃનિ: શીશીલરહિત
નિર) વત-વ્રતરહિત વ - ભાવમાં થતો પ્રત્યય છે - પણું ૨ - સમુચ્ચય સર્વેષા-નારક-તિર્યંચ-મનુષ્ય બધી ગતિનો આસ્રવ કરે છે] U [6]અનુવૃત્તિ - (૧) કાસવ: સૂત્ર. ૬૨ થી નાસવ: શબ્દ ની અનુવૃત્તિ લેવી (૨)વલ્હારમ...સૂત્ર.૬:૨૬ થી આયુષ: ની અનુવૃત્તિ લેવી (૩)સર્વેષા” શબ્દથી સૂત્ર ૬-૧૬૧૭,૧૮ ત્રણેની અનુવૃત્તિ સમજી લેવી
U [7]અભિનવટીકા-સૂત્રકાર મહર્ષિએ સૂત્ર-૧૬, ૧૭, ૧૮ થકીનારક,તિર્યંચ અને મનુષ્ય આયુના આગ્નવોને અર્થાત્ તેને આયુના બંધ હેતુઓને જણાવ્યા પણ આ ત્રણે આયુષના સામાન્યથી આગ્નવ કે બંધ હેતુને જણાવવા પ્રસ્તુત સૂત્રની રચના કરી છેઆ સૂત્રમાં જણાવ્યા મુજબ શીલરહિત પણું અને ત્રત રહિત પણું એનરકાદિ ત્રણે આયુના આમ્રવનું કારણ છે.
જ નિ:-આ નિસ્ ઉપસર્ગ અભાવને સૂચવે છે
નિમ્ એટલે નહીં. હવે પછી કહેવાનારશીલ અને વ્રતની રહિતતા સૂચવવા માટે પૂર્વેસ્િ ઉપસર્ગ કહેવાયો છે
–નિ અમાવવવન: -આ ઉપસર્ગપછીનાબંને શબ્દો સાથે જોડવાનો છે તેથી નિ: શીલ્ડ અને નિર્વત એવા પદો બનશે
શી-વ્રતોની પુષ્ટિ માટે પાળવામાં આવતા બીજાં ઉપવ્રતો તે શીલ માટે પાંચ વ્રતોની પુષ્ટિ માટે કહેવાયેલ ત્રણ ગુણવ્રત અને ચાર શીક્ષાવ્રત એ સાતે ઉત્તવ્રતોને શીલ્લ કહેવાય છે.
-સાધુઓને આશ્રીને વ્રતોના પાલન માટે જરૂરી પિંડ વિશુધ્ધિ ગુપ્તિ, સમિતિ,ભાવના વગેરે શીલ છે
-સાધુ-શ્રાવક બંને ઉકત વ્રતોને પાળવા માટે જે ક્રોધ લોભ આદિનો ત્યાગ કરે છે તેને પણ શીલ કહેવાય છે