________________
૧૫૨
સ્થવિરાવલી
એટલે કે તેમણે જૈન શાસનને ખૂબ અજવાળ્યું છે.
આ અરસામાં શંકરાચાર્યના અનુયાયીઓનું સશસ્ત્ર આક્રમણ, જૈનોની હિજરત, પંચાસરનો ભંગ, વલભીભંગ, દુષ્કાળો ઈત્યાદિ કારણે જૈનો, જૈનશાસ્ત્રો અને જિનાલયોને પારાવાર નુકશાન થયું છે.
આ સમયે બંગાળના અસલી જૈનોને જાહેર રીતે જૈનધર્મ છોડવો પડ્યો છે, જે જાતિ આજે સરાક તરીકે પ્રસિદ્ધ છે; નાગજાતિના જૈનો કે જે ભગવાન પાર્શ્વનાથના ઉપાસક હતા તેઓ પણ બીજા ધર્મમાં ભળી ગયા છે. બંગાળ અને ઉત્તર ભારતના ઘણા જૈનો હિજરત કરી મેવાડ તથા રજપૂતાનામાં આવી ગયા હતા, સંભવ છે કે તેઓએ ત્યાંની પ્રાચીન જિનપ્રતિમાઓને પોતાની સાથે લાવી નાંદિયા, નાણા, દિયાણા, બામણવાડા, મુંડસ્થલ અને ભિન્નમાલ વગેરે સ્થાને બેસાડી હશે, કેમકે આ સ્થાનોમાં ભગવાન શ્રીમહાવીરસ્વામી પધાર્યાનો અને જીવિતસ્વામીની પ્રતિમા હોવાનો લોકપ્રવાદ છે. લોકપ્રવાદમાં કંઈક સાપેક્ષ તથ્ય હોય છે. ગુજરાતમાં મહુડીની આસપાસમાં ખડાયતા વાણિયા છે. તેઓ પણ ઉત્તર ભારતમાંથી આવેલા જૈનો છે, જે પાછળથી શૈવધર્મમાં ભળી ગયા છે, તે અસલમાં કોટિવર્ષનગરના કે કોટિકગચ્છના હશે, તેઓએ અહીં આવી મહુડી પાસે કોટયાર્કનું મંદિર સ્થાપ્યું છે. આ સ્થાનમાંથી ગુમકાલની ૪ જિનપ્રતિમાઓ નીકળી છે. હૂમડજ્ઞાતિ પણ ઉત્તર પ્રદેશમાંથી આવેલા હિજરતી જૈનો છે, સમય જતાં તે જ્ઞાતિમાં દિગંબરધર્મ પ્રવેશ કર્યો છે.
જૈનો પૂર્વદેશમાંથી રજપૂતનામાં આવ્યા, પણ પોતાની સંસ્કૃતિ, ભાષા, લિપિ, લેખનકળા, અહિંસકતા અને ધર્મને સાથે લાવ્યા છે. તેઓએ જ્યાં
જ્યાં વસવાટ કર્યો ત્યાં ત્યાં એ આખા પ્રદેશને પોતાની સંસ્કૃતિથી રંગી નાખ્યો છે. જૈનોએ પોતાની પ્રાચીન લિપિ અને માત્રાના સંકેતોને આજ સુધી સાચવી રાખ્યા છે. આજે પણ પ્રાચીન બંગાળી લિપિનો મરોડ અને માત્રાની ગોઠવણ વિશેષ કરીને પ્રાચીન દેવનાગરી જૈનલિપિનો મરોડ અને પડિમાત્રા સાથે મેળ ખાય છે.
તે સમયના જૈનાચાર્યોએ જૈનોની તત્કાલીન વિષમ પરિસ્થિતિને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
