________________
સ્થવિરાવલી
૧૬૧
પ્રાકૃત લેખ વિભાગ :- લેખ ૧ (હાથી ગુષ્કા લેખ) –
ગુજરાતી ભાષાંતર : ... (૧૨) મગધના લોકોમાં ભારે ત્રાસ વર્તાવીને તેણે પોતાના) હાથીઓને ગંગાનું પાન કરાવ્યું અને મગધના રાજાને સખ્ત શિક્ષા કરીને (પોતાના) પગે તેને નમાવ્યો, નન્દરાજે લીધેલ પ્રથમ જિનની...મગધમાં એક શહેર વસાવીને...
.. (૧૩) ....સ્થાપે છે.....તેનાં શિખરો એવાં (ઉંચા) છે કે તેમના ઉપર બેસીને વિદ્યાધરો આકાશને ખેંચે; સસ વાર્ષિક દાન (ના નિયમો પ્રમાણે તેણે અપૂર્વ અને (હજુ સુધી) નહિ અપાયેલું હાથીઓનું દાન આપ્યું...લેવડાવ્યા.....આ પ્રમાણે એક સો....
પ્રાકૃત લેખ વિભાગ - અનુપૂર્તિ - ખારવેલના સંબંધમાં શ્રીયુત્ કેશવલાલ હર્ષદરાય ધ્રુવ નું કથન આ પ્રમાણે છે -
“ઈ.સ. પૂર્વે ૧૬૫ માં કલિંગના રાજા મહામેઘવાહન ખારવેલે મગધ ઉપર સવારી કરી. હાલ જેને ઓઢિયા પ્રાંત કહે છે તે પ્રાચીન ઉત્કલ દેશની દક્ષિણે કલિંગ આવ્યો હતો. એ પૂર્વ સમુદ્રના કાંઠે ગોદાવરીના મુખ સૂધી પસર્યો હતો. ત્યાંના લોક સાહસિક કહેવાતા હતાં. પ્રજામાં બ્રાહ્મ, બૌદ્ધ અને જૈન ત્રણે ધર્મનો પ્રસાર હતો, પરંતુ પરિબળ જૈનોનું હતું. પૂર્વે કલિંગ નંદરાજાના ન્હોળા સામ્રાજ્યનો ભાગ હતો. એના પછી થનાર મહાપ્રતાપી ચંદ્રગુપ્ત સમસ્ત દક્ષિણાપથ પાટલિપુત્રની છાયા નીચે આણ્યો હતો, ત્યારથી આશરે સો વરસ તે મૌર્યોના તાબામાં રહ્યો હતો. દરમ્યાન ઈ.સ. પૂર્વે ૨૬૪માં તેણે છૂટા થવાનો એક નિષ્ફળ પ્રયત્ન કર્યો હતો અને તેના બદલામાં અશોકને હાથે ભારે ખુવારી ભોગવી હતી. છેવટે મૌર્યો જ્યારે નબળા પડ્યા, ત્યારે ઈ.સ. પૂર્વે ત્રીજા શતકના છેલ્લા ચરણમાં ચેત (સં.ચૈત્ર) વંશના રાજા ક્ષેમરાજે પરતંત્રતાની ઘસાઈ ગયેલી બેડી તોડી નાંખી. તે જ અરસામાં અંધ્રપ્રદેશનો રાજા સિમુક પણ સ્વતંત્ર થયો. ત્યારબાદ કલિંગના રાજાએ ઉત્તરમાં ઉત્કલ, પશ્ચિમમાં કોશલ અને દક્ષિણમાં વૃંગીમંડળનો પ્રદેશ જીતી લઈ રાજ્યમાં વધારો કર્યો, પશ્ચિમમાં આંધ્ર રાજાએ પણ નાસીક પર્યત મુલક ઉત્તરના રાષ્ટ્રિકો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
