Sindur Prakar

Author(s): Padmavijay Gani
Publisher: Master Umedchand Raichand

Page 7

પણ જુદી જુદી જ છે. દ્રવ્યરેગ કે ભાવ રોગ તેપણ નિર્મલ અધ્યવસાયમાં વિકાર થવાથી જ થાય છે. એટલે મલિન અધ્યવસાયોને લઈને દ્રવ્યોગ અને ભાવરોગ પ્રકટ થાય છે. તેમાં પણ ભાગ જે રાગાદિમય પરિણતિ તેને લઇનેજ દ્રવ્યોગ જે આપણે પ્રત્યક્ષ દેખીએ છીએ તે–વૃદ્ધિને પામે છે. અન્યદર્શનિયાની ગીતા પણ આ બાબતને ટેકો આપે છે. ત્યાં કહેલ છે કે-જીવને વિષયના સાધનની ચિંતવના કરવાથી જ જીવતાં છતાં મરેલાંના જેવી સ્થિતિને અનુભવ કરવાને સમય આવે છે.
એજ કારણથી બીજ બુદ્ધિના ધણી પૂજ્ય શ્રી ગણધર ભગવંતોએ જ્ઞાનપગથી અનેક સાધનની જરૂરીયાત જાણી, જેને લઈને શ્રી તીર્થંકર પ્રભુ પાસેથી, જે ચારે અનુયોગના અર્થગર્ભિત દેશના સાંભળી હતી, તેવાજ રૂપમાં સૂત્રની રચના કરી. એટલે ૧ શ્રી તીર્થકર ભગવંતે એકજ અનુયેગના અર્થ ગર્ભિત દેશના કેમ ન આપી? અને ૨. ગણુધરશ્રીજીએ તેવાજ રૂપમાં રચના કેમ ન કરી આ બે પ્રશ્નોનું સમાધાન એકે જેમ એકજ ઔષધથી વિવિધ રોગોને નાશ ન થઈ શકે. તેવી રીતે એક અનુયાગના અર્થ ગર્ભિત એવી દેશનાથી અથવા તેવી સૂત્રની રચનાથી જુદી જુદી ભાવનાવાલા દરેક જીવને બંધ કે અશકય છે. માટે ચારે અનુયાગના અર્થ ગર્ભિત દેશના, અને તેવીજ સૂત્રની રચના સહેતુકજ છે. તથા જેવી રીતે અસ
ખ્યાતા ગુણસ્થાનકો છતાં મુખ્યપણે ૧૪ ગુણ સ્થાનકે કહ્યા, તેવીજ રીતે અધિક અનુંયેગો ન કહેતાં ચારજ અનુયોગે કહેવામાં સમજીલેવું. બીજું જુદાજુદા પદાર્થોને જાણવાની પ્રગટ થયેલી જુદી જુદી જિજ્ઞાસારૂપિ પિપાસાને શાંત કરવાને માટે સાધન પણ જુદા જુદાજ હોવા જોઈયે. દાખલા તરીકે કોઈને દ્રવ્યનું સ્વરૂપ સમજવાની રૂચિ થાય. વિગેરે. અને આ કારણથી પણ અનુયોગે ચાર કહેલા છે. માટે ચાર અનુગો પૈકી દરેક અનુયોગનું ફલ પણ જુદુ જુદુ કહેલ છે. જ્યારે શરૂઆતના બે અનુગો-દર્શન અને જ્ઞાનની નિમલતા કરી છે, ત્યારે છેવટના બે અનુયોગે ચારિત્રને નિર્મલ કરે છે. આ સબબથી પણ ચારે અ