Siddh Hemchandra Vyakaranam Part 01

Author(s): Darshanratnavijay, Vimalratnavijay
Publisher: Jain Shravika Sangh

Page 549

( २०६ )
पन्निष्कः । पादनिष्कः । पद्घोषः पादघोषः। । पन्मिश्रः । पादमिभः । ॥९॥ पादयोः शब्दः-पच्छब्दः, पादशब्दः, पादयोः सञ्चलनपतनादिकृतः शब्दः इत्यर्थः । पादयोनिष्कः-पन्निष्क इत्यादि-निष्कशब्दार्थोऽत्र भूषणविशेष: निष्कशब्दस्य बहवोऽर्थाः-दीनारम्, मानविशेष: भषणविशेषश्च । स च यद्यपि वक्षोभूषणे प्रयुक्तः तथापीह पन्निष्क इत्यादि प्रयोगश्रवणात्पाद- . भूषणेऽपि प्रयुज्यते इति प्रतीयते, पादयो?ष-पद्घोष इत्यादि। शब्दःस्पष्टं परिचीयमानः घोषश्चास्पष्ट: इति शब्द-घोषयो दः । पादाभ्यां मिश्रःपन्मिश्र इत्यादि । मिश्र-शब्द: संयुक्तार्थः, पादाभ्यां संयुक्त इत्यर्थः, सहाथै तृतीया, यदि च मिश्रशब्दस्य मिश्रीकृतार्थपरत्वमाश्रीयते तदा करणे तृतीया ॥६॥
नस् नासिकायास्त:-क्षुद्र ।३।२।। नासिकायास्तस्प्रत्यये क्षुद्रे चोत्तरपदे नस् स्यात् । नस्तः । नः-क्षुद्र ॥६६॥ नासिकायाः नासिकायां वा नस्तः, आद्यादीनामाकृतिगणत्वात् 'आद्यादिभ्यः' ।७।२।८४। इति सूत्रेण सार्वविभक्तिकस्नसुः । तत्र नासिकाया इति पञ्चम्यन्तत्वम्, नासिकायामिति सप्तम्यन्तम् । नासिकायां नासिकाया वा क्षद्रः-न क्षुद्रः । अत्र यदा सप्तम्यन्तेन विग्रहस्तदा नासिकाविषयक्ष द्रत्वविशिष्टः, पञ्चम्यन्तेन विग्रहे च नासिकाहेतुकक्षुद्रत्वविशिष्ट इत्यर्थः HEEN
येऽवणे ।३।२।१००। नासिकाया ये प्रत्यये वर्णादन्यनार्थे नस् स्यात् । नस्यम् । यइति