________________
(૪૧),
ત્યાર પછી નવમાં તીર્થકર અને દશમા તીર્થંકરની વચલા સમયમાં સાધુઓને ઉછેદ થવાથી અને યતિ ધર્મ નષ્ટ પાય થવાથી તે કેટલાક બ્રહ્મચારીઓ મિથ્યાદ્રષ્ટિ થયા, કેટલાક બ્રહ્મચારીઓ ગૃહસ્થ થયા અને કેટલાક વૈરાગ્યવાન બ્રહ્મચારીઓ સમદ્રષ્ટિ થયા. તેના વંશમાં થયેલ હું સિદ્ધાર્થ નામે શ્રાવક છું. મહષિએ મારું સિદ્ધપુત્ર એવું બીજું નામ પાડેલું છે.
અર્થ:ઇકિય સંબંધી વ્યાપારના આશ્રયથી ઉત્પધમાન જ્ઞાન ઇંદ્રિયજન્ય કહેવાય છે. તે વ્યાપાર તેમનામાં નહાવાથી થતું જ્ઞાન ઇક્રિયજન્ય શી રીતે કહી શકાય.
જે કહો કે અનિયિ રૂપથી છે, તે પણ તે અચેતન હેવાથી અયુત છે. વળી કેશ નખાદિત મને જ્ઞાનથી સ્તુરિત ચિપ ઉપલબ્ધજ થતું નથી. તે કેવી રીતે તેઓનાથી મને જ્ઞાન હોય ? જાદવ |
चेतयंतो न दृश्यंते, केशश्मश्रु नखोदयः ॥ ततस्तेभ्यो मनोज्ञानं, भवतीत्यति साहसं ॥
અર્થ—અચેતન, કેશ, દાઢી, મૂછ, નખાદિકથી મને જ્ઞાન ઉત્પદ્યમાન છે. એમ કહેવું તે અતિ સાહસ ભરેલું છે.
જે કેશ નખાદિથી પ્રતિબદ્ધ મને જ્ઞાન હોય તે તે તેઓને ઉચ્છેદ થતાં મનોજ્ઞાન મૂળથી જ રહેશે જ નહિ, વળી કેશ નખાદિને. ઉપઘાત થતાં જ્ઞાન પણ ઉપહત થવું જોઇએ! પરંતુ તે તે થતું નથી. તે કારણથી ત્રીજો પક્ષ પણ ઠીક નથી.
