Shabdona Shikhar

Author(s): Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 642

સંશયના નિવારણ અર્થે મહાવિદેહમાં જવા માટે જે શરીર | આળપંપાળ: માથા ઉપરનો બોજો, નિરર્થક ચિંતા, ચારે બાજુની બનાવે તે. બિનજરૂરી ઉપાધિઓ. આહારક સમુદ્ધાત : આહા૨ક શરી૨ બનાવતી વખતે | આક્ષેપ: બીજા ઉપર કલંક-જૂઠું આળ આપવું તે. પૂર્વે બાંધેલા આહારક શરીર નામકર્મનાં પુદ્ગલોનું જે વેદન- | આક્ષેપણીકથા : બીજાઓની માન્યતાઓમાં દોષો-આક્ષેપો વિનાશ તે. બતાવતાં બતાવતાં જે કથા કરવી તે. આહારનિહાર : ભોજન કરવું, પાણી પીવું, ખાનપાનની જે | આજ્ઞાપનિકીક્રિયા: બીજાને કામકાજ ભળાવવું, બીજા પાસે પ્રક્રિયા તે આહાર, સંડાસ-બાથરૂમની જે પ્રક્રિયા તે નિહાર. | કામકાજ કરાવવા આજ્ઞા કરવી તે, 25 ક્રિયાઓમાંની 1 ક્રિયા. ઓળખાય, જેના / ઇન્ટલસિટિઝનું કાર્ય, મન-વા ઇચ્છાનુસાર : આપણી ઇચ્છા પ્રમાણે જે થાય તે. ઈલાનિલજલાદિઃ પૃથ્વી-(માટી), પવન અને પાણી વગેરે. ઇચ્છિત: મનગમતું, મનવાંછિત, મનમાન્યું. ઈશાન: વૈમાનિક દેવોમાં બીજો દેવલોક, તેના ઇન્દ્રનું નામ ઇતરઃ જુદું, ભિન્ન, જે શબ્દની સાથે ઇતર શબ્દ જોડો, તેનાથી | ઈશાનેન્દ્ર. ભિન્ન, જેમકે પુરુષેતર એટલે પુરુષથી ભિન્ન. ઈશ્વર ભગવાન, પરમાત્મા, સર્વગુણસંપન્ન, ઐશ્વર્યયુક્ત. ઇતરભેદસૂચકઃ વિવક્ષિત વસ્તુનો ઇતર વસ્તુથી ભેદ બતાવનાર | ઈશ્વરેચ્છા : અન્ય દર્શનકારો માને છે તે ભગવાનની ઇચ્છા. લક્ષણ, જેમકે સાસ્ના (ગળે ગોદડી) તે ગાયને ભેંશ-ઘોડા-બકરા | જૈનદર્શનકારો ભગવાનને વીતરાગ જ માને છે. એટલે ઈશ્વરને આદિથી ભિન્ન કરનાર લક્ષણ છે. ઇચ્છા હોતી નથી. ઇવરકથિતઃ અલ્પકાળ માટે કરાતું પચ્ચખાણ, અલ્પકાલીન. ઈષત્નાભારા સિદ્ધશિલા, સિદ્ધભગવન્તો જેનાથી એક યોજના ઇવર પરિગૃહિતાગમન : કોઈ અન્ય પુરષે અલ્પકાળ માટે | ઉપર બિરાજે છે તે રત્નમય પૃથ્વી. ભાડેથી રખાત રાખેલી સ્ત્રીની સાથે સંસારવ્યવહાર કરવો તે. | ઇષ્ટકાર્ય: મનગમતું કાર્ય, મન-વાંછિતકાર્ય. ઈન્દ્રઃ સર્વ દેવોનો રાજા, દેવોનો સ્વામી, ઐશ્વર્યવાળો. | ઇષ્ટફલસિદ્ધિ : મનવાંછિત ફળની પ્રાપ્તિ, મનગમતું પ્રાપ્ત ઇન્દ્રિયઃ શરીરમાં રહેલો આત્મા જેનાથી ઓળખાય, જેનાથી| | થવું તે. રૂપ-રસ-ગંધાદિનું જ્ઞાન થાય, કાન-નાક-આંખ વગેરે. ઇષ્ટ વસ્તુ: મનગમતી વસ્તુ, ઇષ્ટ વસ્તુ. ઇન્દ્રિયવિજય : કાન-નાક-આંખ વગેરે પાંચ ઇન્દ્રિયોને | ઇષ્ટ વિષય: મનગમતો વિષય, મનગમતો પદાર્થ. મનગમતી વસ્તુ મળે તો રાજી ન થવું, અને અણગમતું મળે તો ઇહલોકભયઃ આ જન્મમાં ભાવિમાં આવનારાં દુઃખોનો ભય, નારાજ ન થવું, સમભાવમાં રહેવું તે. રોગો, પરાભવ, અપમાન, કારાગારવાસ, શિક્ષાદિનો ભય. ઇન્દ્રિયસુખઃ પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિષયો મલે છતે આનંદ થવો તે. | મનુષ્યોને મનુષ્ય થકી, પશુઓને પશુ થકી, એમ સજાતીય તરફથી ઇધન: બળતણ, આગની વૃદ્ધિમાં હેતભૂત પદાર્થો. જે ભય તે. ઈયપથિકીક્રિયા: મન-વચન-કાયાના યોગમાત્રથી થતી ક્રિયા. | ઈહા: ચિંતવણા, વિચારણા, મતિજ્ઞાનનો એક ભેદ. કષાયો વિના યોગમાત્રથી જે કર્મબંધ થાય તેમાં કારણભૂત ક્રિયા. | ઇહિત : મનને ગમેલું, વિચારેલું, ધારેલું, મનમાં ગોઠવેલું. ઈસમિતિ: જ્યારે જ્યારે ચાલવાનું આવે ત્યારે ત્યારે સામેની | ઈક્ષકારપર્વતઃ ઘાતકીખંડ અને પુષ્કરવદ્વીપમાં આવેલા દક્ષિણભૂમિને બરાબર જોતાં જોતાં ચાલવું જેથી સ્વ-પર એમ બન્ને રક્ષા| ઉત્તર બે બે પર્વતો, જેનાથી દીપના બે ભાગ થાય છે. થાય. ઈક્ષરસઃ શેરડીનો રસ, જેનાથી પ્રભુએ વર્ષીતપનું પારણું કર્યું. ઈર્ષા: દાઝ, અદેખાઈ. અંદરની બળતરાસ અસહનશીલતા. | ઇત્ત્વાકુકુલ: વિશિષ્ટ ઉત્તમ કુળ, ઋષભદેવ પ્રભુનું કુળ. | ઉ-ઊ ઉક્રિઠઃ ઉત્કૃષ્ટ, વધુમાં વધુ, સર્વથી અન્તિમ, સર્વજયેષ્ઠ. ઉખલ: સાંબેલું, અનર્થદંડનું એક સાધનવિશેષ. ઉખર ભૂમિઃવાવેલું બીજ જ્યાં ઊગે નહીં, તેવી વંધ્યભૂમિ. ઉગ્રતા : આવેશ, જો૨દારપણું, તાલાવેલી, અતિશય