Shabdona Shikhar

Author(s): Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 679

ભરત-ઐરાવતક્ષેત્રમાં પ્રથમ અપાતી દીક્ષા, અથવા ઇવર-કથિત | થયું હોય તો પણ લુંટારા આદિ લુંટી લે તે. સામાયિક ચારિત્ર છે તે. લાયકાત :યોગ્યતા, પાત્રતા. લઘુનીતિઃ પેશાબ, બાથરૂમ, માત્રુ. લિંગઃ જાતિ, સ્ત્રીઆકાર, પુરુષઆકાર, નપુંસકઆકાર, અથવા લઘુ વિગઈ: મહાવિગઈઓની અપેક્ષાએ જેમાં ઓછો વિકાર | સાધ્ય સાધી આપે છે. અને ઓછી હિંસા છે તે, છ લઘુવિગઈ છે. જેમકે ઘી-તેલ-દૂધ-| લીન થવું: અંજાઈ જવું, તન્મય થવું, આસક્તિવાળા બનવું. દહીં-ગોળ અને કડાહ. લેશ્યા: આત્માનો કષાયાદિના સહકારવાળો યોગપરિણામ. લઘુસ્થિતિઃ કર્મોની પ્રતિસમયે બંધાતી સ્થિતિમાં ઓછામાં ઓછી કૃષ્ણ-નીલ-કાપાત વગેરે, જેનાથી આત્મા કર્મોથી લેપાય તે. એટલે કે જે જઘન્ય સ્થિતિ બંધાય તે, અર્થાતુ નાની સ્થિતિ. વેશ્યાતીત : વેશ્યા વિનાના, વેશ્યાથી રહિત, ચૌદમા લજ્જાળુતા શ્રાવકના 21 ગુણોમાંનો એક ગુણ, શરમાળપણું, 1 ગુણસ્થાનકવાળા જીવો, અથવા સિદ્ધ પરમાત્માઓ. વડીલો અને ઉપકારીઓની લજ્જાના કારણે પણ ઘણાં પાપોથી | લોકપાલ દેવ : ચારે દિશાના પાલક દેવો, સોમ-યમ-વરુણબચી જવાય. કુબેર. લતામંડપઃ ઉદ્યાનમાં વૃક્ષોની વેલડીઓથી બનેલો મંડપ. લોકવિરુદ્ધચ્ચાઓ : લોકાચારની દૃષ્ટિએ જે વિરુદ્ધ આચરણ લબ્ધલક્ષ્યઃ જેઓએ પોતાનું લક્ષ્ય (સાધ્ય) પ્રાપ્ત કર્યું છે તે. | કહેવાતું હોય, જેમકે જુગાર-પરસ્ત્રીગમન વગેરે તેનો ત્યાગ. લબ્ધિઅપર્યાપ્તઃ જેઓ પોતાની પતિઓ પૂર્ણ કરવા માટે સમર્થ | લોકવિરુદ્ધ ત્યાગ : લોકાચારની દૃષ્ટિએ જે વિરુદ્ધ આચરણ નથી, પયક્તિઓ પૂર્ણ કરતાં પહેલાં જ જે મૃત્યુ પામે છે તે. | કહેવાતું હોય, જેમકે જુગાર-પરસ્ત્રીગમન વગેરે, તેનો ત્યાગ. લબ્ધિપર્યાપ્ત : જે જીવો પોતાની પર્યાદ્ધિઓ પૂર્ણ કરવાને | લોકવ્યાપીઃ જે દ્રવ્યો સમસ્ત ચૌદ રાજલોકમાં વ્યાપીને રહે છે શક્તિમાન છે, સમર્થ છે, પછી જ મૃત્યુ પામવાના છે તે. | તેવાં દ્રવ્યો, ધર્માસ્તિકાય વગેરે. લબ્ધિપ્રત્યયિક: જે જ્ઞાન અને વૈક્રિય શરીરની પ્રાપ્તિમાં લબ્ધિ | લોકસંજ્ઞા : લોકવ્યવહારને માત્ર અનુસરનારી જે બુદ્ધિ, જેમકે જ કારણ છે, પરંતુ ભવતારણ નથી તે લબ્ધિપ્રત્યયિક, મનુષ્ય | પીપળાને પૂજવો, જેટલા પથ્થર એટલા દેવ માનવા. અને તિર્યંચોનું અવધિજ્ઞાન અને વૈક્રિય શરીર. લોકાકાશવ્યાપી: ચૌદ રાજ પ્રમાણ જે લોકરૂપ આકશ છે તેમાં લભ્યઃ મેળવી શકાય તેવું, સુલભ. વ્યાપીને રહેનારાં ધર્માસ્તિકાયાદિ દ્રવ્યો. લયલીન થવું એકતાન બનવું, કોઈ વસ્તુમાં અતિશય અંજાઈ | લોકાગ્રભાગે સ્થિત : લોકના સૌથી ઉપરના ભાગે રહેલા જવું. સિદ્ધો છે. લવારો કરવો બેફામ અવિવેકથી બોલવું, વગર વિચારે બોલવું. | લોકાન્તિક દેવો : પાંચમા દેવલોકની બાજુમાં રહેનારા, લક્ષણહીન: શાસ્ત્રોમાં કહેલાં જે જે લક્ષણો છે તેનાથી રહિત, | સારસ્વતાદિ નામવાળા, પરમપવિત્ર દેવો, ભગવાનને દીક્ષા ન્યગ્રોધ પરિમંડલ સંસ્થાન આદિમાં અંગો લક્ષણહીન હોય | લેવાની વિનંતી કરવાના આચારવાળા. છે તે. લોકાલોકપ્રકાશીઃ લોક અને અલોકમાં સમસ્ત જગ્યાએ પ્રકાશ લક્ષ્ય: પ્રાપ્ત કરવા લાયક, સાધ્ય. પાથરનાર જે જ્ઞાન તે, (કેવલજ્ઞાન). લક્ષ્યવેધઃ રાધા નામની ઉપર રહેલી પૂતળીની આંખનો વધ | લોકોત્તર ધર્મ : સંસારના સુખથી વિમુખ, આત્મસુખની કરવો તે. અપેક્ષાવાળો ધર્મ. લાઘવતા હલકાઈ, માનહાનિ, પરાભવ, લઘુતા. લોચ કરવોઃ સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજાઓ વર્ષમાં ઓછામાં ઓછી લાચારી: પરાધીનતા, ઓશિયાળાપણું, બીજાને વશય 1 વાર, સંવચ્છરી પહેલાં માથાના વાળ હાથથી જ ખેંચી લેવા લાજમર્યાદા : વડીલો અને ઉપકારીઓની સામે બોલવામાં, | દ્વારા મુંડન કરાવવું તે. બેસવામાં વર્તવામાં વિવેક રાખવો, વિનય-વિવેક સાચવવાં. | લોભ કરવો : આસક્તિ, સ્પૃહા, વાંછા, ઇચ્છા કરવી, પ્રેમ લાટદેશઃ સાડા પચ્ચીસ આતંદશોમાંનો 1 દેશ. કરવો, વસ્તુની અતિશય ઝંખના. લાન્તક દેવલોક વૈમાનિક દેવલોકમાં છઠ્ઠો દેવલોક. લોભાન્વિત પુરુષઃ લોભથી ભરેલો પુરુષ, લોભી જીવ, જેમકે લાભ થવો: મળવું, પ્રાપ્ત થવું. મમ્મણશેઠ. લાભાન્તરાય લાભમાં અંતરાય થાય તે, દાનેશ્વરીને ઘેર જઈએ, | લોમાહાર : શરીરના રૂંવાટાથી લેવાતો આહાર, વાયુ-દવા. વિનયથી માગણી કરીએ છતાં આપણને ન મળે છે, અથવા પ્રાપ્ત | વગેરે. 48