________________ પૂર્વાપરાયતા : પૂર્વ-પશ્ચિમ દિશામાં લાંબા, જંબુદ્વીપમાં છએ | આવે તે. વર્ષધરો અને વચ્ચેનાં ક્ષેત્રો પૂર્વ-પશ્ચિમ લાંબાં છે. પ્રચલાપ્રચલા: ચાલતાં ચાલતાં જે ઊંઘ આવે છે. પૂર્વોત્તર પર્યાયઃ દ્રવ્યના આગળ-પાછળ થયેલા અને થવાવાળા | પ્રજનનેન્દ્રિય પુરુષચિહ્ન, ગર્ભજ જીવને ઉત્પન્ન કરનાર ઇન્દ્રિય. પર્યાય. પ્રજનનશક્તિ પદાર્થ ઉત્પન્ન કરવાની શક્તિ, વીર્યમાં, બીજમાં પૃચ્છના ગુરુજી પાસે વાચના લીધા પછી તેમાં જે શંકા થાય તે જે ઉત્પાદક શક્તિ છે તે. વિનયભાવે પૂછવી, સ્વાધ્યાયના 5 ભેદોમાંનો બીજો ભેદ. પ્રણિપાત : નમસ્કાર, પ્રણામ કરવો તે, પગે પડવું તે. પૃથ્થકરણઃ વસ્તુને છૂટી પાડવી, અલગ કરવી, જુદી જુદી કરવી. | પ્રણીત તત્ત્વઃ કહેલ તત્ત્વ, ગીતાર્થો વડે કહેવાયેલ-રચાયેલ તત્ત્વ. વ્યવહારનય પૃથ્થકરણ સ્વીકારે છે. જેમ જીવોના બે ભેદ. ત્રસ, | પ્રતર: નારકી અને દેવોને રહેવા માટેના આવાસોના મજલા. સ્થાવર, સ્થાવરના પાંચ ભેદ પૃથ્વીકાય વગેરે. (માળ). પૃથકત્વઃ જુદાપણું, ભિન્નપણું, અથવા કોઈ પણ વસ્તુમાં 2 થી| પ્રતરલોક: સાત રાજ લંબાઈ અને પહોળાઈવાળો લોક. 9 ની સંખ્યા, જેમ કે ગાઉ-પૃથકત્વ એટલે 2 થી 9 ગાઉ, | પ્રતિક્રમણ કરેલાં પાપોની આલોચના કરવી, મિચ્છામિ દુક્કડ યોજનપૃથકત્વ એટલે બે થી 9 યોજન વગેરે. માગવું. પૃથ્વીકાય: માટીરૂપે કાયા છે જેની તેવા જીવો, અથવા માટીના પ્રતિક્રમણાવશ્યક સવાર સાંજે નિયત કરવા લાયક, તથા પંદર જીવો માટી-પથ્થર-કાંકરા-રેતી. ધાતુઓ વગેરે કર્કશ સ્પર્શવાળા. દિવસે, ચાર મહિને અને બાર મહિને વિશેષપણે કરવા લાયક. પેટા ભેદ: ઉત્તરભેદો, મૂલભેદમાં પણ વિભાગો, જેમ પ્રતિદિનઃ દરરોજ, રોજેરોજ, હંમેશાં, સદા. જ્ઞાનાવરણીય કર્મના 5 ભેદો. પ્રતિપક્ષી : સામો પક્ષ, વિરોધ પક્ષ, આપણાથી વિરુદ્ધ પેય: પીવા લાયક, હિતકારી, ફાયદાકારી પીણું. માન્યતાવાળો પક્ષ. પશુન્ય: ચાડી ખાવી, ચાડીચૂગલી કરવી, ચૌદમું પાપસ્થાનક. | પ્રતિબંધક કાર્યને રોકનાર, કાર્યન થવા દેનાર, કાર્યનાં ઉત્પાદક પોતજજન્મ સ્પષ્ટ, ચોખ્ખાં, ઓરમાં (મલિનપદાર્થમાં) વીંટાયા | કારણો હાજર હોવા છતાં કાર્ય ન થવા દે તે, જેમકે બીજાએ વિના બચ્ચાંનો જન્મ થાય છે, જેમ હાથી, સસલું વગેરે, ગર્ભજ | વાવ્યું હોય, ખાતર-પાણી આપ્યાં હોય, છતાં ખારો પડે તો જન્મના ત્રણ ભેદમાંનો ત્રીજો ભેદ. (તત્ત્વાર્થસૂત્ર 2-34). | અનાજ પાકે નહીં તેથી ખારો અથવા ઉખર ભૂમિ એ પ્રતિબંધક પોરિસિપચ્ચકખાણ : પુરુષના શરીરપ્રમાણે સૂર્યની છાયા પડે ! કહેવાય છે. ત્યારે નવકાર ગણીને જે પળાય તે, પ્રાયઃ સૂર્યોદય પછી 3. પ્રતિભાસંપન્ન: તેજસ્વી માણસ, ઓજસ્વી, જે સત્ય રજૂ કરી કલાક બાદ, શકે, કોઈનાથી ખોટી રીતે ડરે નહીં, વિરોધીઓ પણ દબાઈ પોષદશમી ગુજરાતી માગસર વદ દશમ, (મારવાડી તિથિઓ જાય તે. ગુજરાતી તિથિ કરતાં કૃષ્ણપક્ષમાં એક મહિનો આગળ હોય છે. | પ્રતિભેદીઃ પ્રતિભેદ કરનાર, જેનો પડઘો પડે તે, ઉત્તરભેદવાળી તેથી મારવાડી પંચાંગને આશ્રયી પોષ વદ-દશમ). વસ્તુ. પૌત્ર: પુત્રનો પુત્ર. પ્રતિમા પ્રભુજીની મૂર્તિ, જેમાં પ્રભુપણું આરોપાયું હોય તે, પૌલિક સુખઃ પાંચ ઈન્દ્રિયોના વિષયનું સાંસારિક ભોગસુખ. | અથવા શ્રાવક તથા સાધુની ઊંચા ગુણઠાણે ચડવા માટેની પૌરાણિક : જૂનું, પ્રાચીન, અથવા પુરાણ-વેદોને પ્રમાણ | પડિમાઓ. માનનાર. પ્રતિકરૂપક: ભેળસેળ કરવી, સારો માલ દેખાડી ખોટો માલ પૌષધવ્રતઃ ધર્મની પુષ્ટિ કરે તે પૌષધ, ચોવીસ કલાલ સાંસારિક | આપવો તે. સંબંધ છોડી, સાવઘયોગના ત્યાગવાળું, સાધુ જેવું જીવન, | પ્રતિવાસુદેવ : જે ત્રણ ખંડનો અધિપતિ (સ્વામી) હોય, શ્રાવકનાં બાર વ્રતોમાંનું 1 વ્રત, ચાર શિક્ષા વ્રતોમાંનું 1 વ્રત. | વાસુદેવનો વિરોધી હોય, વાસુદેવના હાથે જ મરે છે, જેમ કે પૌષધોપવાસઃ ઉપવાસપૂર્વક કરાયેલો પૂર્વોક્ત પૌષધ. રાવણ. પ્રકૃતિબંધ: પ્રતિસમયે બંધાતાં કર્મોમાં જુદા જુદા સ્વભાવો નક્કી | પ્રતિશ્રવણાનુમતિ પોતાના નિમિત્તે કરાયેલા આરંભ-સમારંભથી કરવા તે, જ્ઞાનાવરકત્વ આદિનો બંધ કરવો તે. બનાવેલ આહારાદિ વાપરે નહીં, પરંતુ પૌષદ્યાદિ પ્રતિમામાં પ્રચલા : ઊભા ઊભા, અને બેઠાં બેઠાં ઊંઘ આવે છે, | હોતે છતે ઘર-સંસારની સુખદુઃખની વાતો કરે અને સાંભળે. વ્યાખ્યાનમાં, ધાર્મિકાદિ વર્ગોમાં, પ્રતિક્રમણાદિમાં જે ઊંઘ| પ્રતિષ્ઠામહોત્સવ: પ્રભુજીની મૂર્તિમાં પ્રભુત્વનું અંજન આંજ્યા 37.
