Shabdona Shikhar

Author(s): Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 653

છ જીવની કાય : પૃથ્વીકાય, અપૂકાય, તેઉકાય, વાઉકાય, | રુદન. વનસ્પતિકાય, અને ત્રસકાય, એમ જીવોના કાય આશ્રયી છે | છાત્રગણ: ભણનારા વિદ્યાર્થીઓનો સમૂહ. ભેદો. છાત્રાવિતગુરુ: વિદ્યાર્થીઓથી (અનુયાયીઓથી) પરિવરેલા છત્તીસગુણો ગુરુ : છત્રીસ ગુણોવાળા ગુરુ, છત્રીસ ગુણોથી ગુરુ. યુક્ત એવા ગુરુ. છિન્નભિન્ન અસ્ત વ્યસ્ત, જયાંત્યાં, છેદાયેલું, વેરાયેલું. છત્રત્રય: પ્રભુજીના માથે રખાતાં ત્રણ છત્રો, જાણે પ્રભુ ત્રણ ] છેદ પ્રાયશ્ચિતઃ ચારિત્રમાં કોઈ દોષ સેવાઈ જવાથી ચારિત્રનાં લોકના સ્વામી છે એમ સૂચવતું હોય તે. જે વર્ષો થયાં હોય, તેમાં અમુક વર્ષો છેદવાં. છહ્મસ્થ: જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મોથી યુક્ત, ઘાતી કર્મવાળા જીવો. | છંદોપસ્થાપનીયઃ એક પ્રકારનું ચારિત્ર, જેમાં પૂર્વકાળનું ચારિત્ર છદ્મસ્થાવસ્થા: અકેવલી અવસ્થા, ૧થી 12 ગુણઠાણાંવાળી | | છેદીને નવું ચારિત્ર આરોપિત કરાય છે. અવસ્થા. છેવહુ સંધયણઃ છ સંધયણમાંનું છેલ્લું, જેમાં ફક્ત બે હાડકાંના છવિચ્છેદઃ પ્રાણીઓનાં આંખ-કાન-નાક કાપવાં અથવા વીંધવાં, ] છેડા સામસામા અડીને જ રહ્યા હોય, થોડોક ધક્કો લાગતાં જે ચામડી કાપવી, ખસી કરવી વગેરે. ખસી જાય છે. છાતીફાટ રુદન: છાતી ફાટી જાય તેવું ભયંકર રુદન, કલ્પાંત- | જંકિંચિનામતિર્થંઃ આ જગતમાં જે કોઈનામમાત્રથી પણ તીર્થ જઘન્ય: નાનામાં નાનું, ઓછામાં ઓછું. તરીકે પ્રસિદ્ધ હોય તે. જનની જન્મ આપનારી, માતા, પ્રસવ કરનાર. જંગ જીતવો : યુદ્ધમાં વિજય મેળવવો, મહાન વિજયપ્રાપ્તિ. જન્મકલ્યાણક તીર્થકર ભગવંતોનો ત્રણે જગતના જીવોનું જંગમ તીર્થઃ હાલતું ચાલતું તીર્થ, ચતુર્વિધ શ્રીસંઘ. કલ્યાણ કરનારો જન્મનો પ્રસંગ. જંગલવાસી : અરણ્યમાં જ રહેનાર, જંગલમાં જ વસનાર. જન્માષ્ટમીઃ કૃષ્ણમહારાજાનો જન્મદિવસ, શ્રાવણ વદ આઠમ. જંઘાબળ: જાંઘમાં પ્રાપ્ત થેયલું બળ, શારીરિક બળ. જપાપુષ્પઃ જાઈનું ફૂલ, એક પ્રકારનું ફૂલ. જંઘાચારણ મુનિ જંઘામાં (પગમાં) છે આકાશ સંબંધી વેગવાળી | જબૂદ્વીપ: મધ્યલોકના મધ્યભાગમાં આવેલો લાખ યોજનની ગતિનું બળ જેમાં તે. લંબાઈ-પહોળાઈવાળો દ્વીપ. જંજાળઃ ઉપાધિ, બોજો, બિન-જરૂરિયાતવાળો ભાર. જયણાયુક્તઃ જીવોની રક્ષાના પરિણામપૂર્વક કામકાજ કરવું. જંતર-મંતર : દોરાધાગા કરવા, જડીબુટ્ટી કરવી, મંત્ર-તંત્રો | જરાજર્જરિત: ઘડપણથી બલ વિનાનું થયેલું, સત્ત્વ વિનાનું. કરવા. જરાયુજ: “ઓર”માં વીંટાઈને જન્મનારા, મલિન પદાર્થ સહિત જંતુરહિત ભૂમિઃ જીવાત વિનાની ભૂમિ, નિર્જીવ પૃથ્વી. જન્મ પામનારા જીવો, ગર્ભજજન્મ. જંપ મારવો કૂદકો મારવો, વચ્ચેનો ભાગ કૂદી જવો. જરાવસ્થા: ઘડપણવાળી અવસ્થા, વૃદ્ધત્વ. જંબાલઃ કચરો, કાદવ, એઠવાડ, ફેંકી દેવા યોગ્ય પદાર્થ. જલકમલવતુ: જલમાં (પાણીના કાદવમાં) ઉત્પન્ન થવા છતાં જંભાઇએણે બગાસું આવવાથી, કાઉન્ગસ્સનો આગાર. કમળ જેમ ઉપર આવીને અધ્ધર રહે છે તેમ સંસારમાં જન્મ જગચિંતામણિ : તીર્થંકર પ્રભુ જગતમાં ચિંતામણિરત્ન પામવા છતાં સંસારથી અલિપ્ત. જેવા છે. જલચર જીવો પાણીમાં ચાલનારા જીવો; માછલાં, મગરમચ્છ, જગસ્વામી: તીર્થંકર પ્રભુ ત્રિભુવનપૂજય હોવાથી જગતના દેડકાં વગેરે. સ્વામી છે. જલધિ : સમુદ્ર, પાણીનો ભંડાર, દરિયો; ભવજલધિ એટલે જગસત્યવાહ: જગતના જીવોને સંસારરૂપી અટવી પાર| સંસારરૂપી મહાસાગર. કરાવવામાં સાર્થવાહ સમાન છે. જલપ્રલયઃ પાણીનું વિનાશક એવું પૂર આવે તે. 2 2