________________
નવ દાંતોનો આશરો સ્વીકાર્યો છે. સળંગ આઠ-આઠ ગાથાઓ સુધી આ નવ દૃષ્ટાંતો અને તેના ઉપનયની સમજ આપવામાં આવી રહી છે. જેનો સ્વાધ્યાય આપણા ચિત્તમાં એવો મજબૂત નિર્ણય કરાવશે કે સમ્યક્ત્વ વિનાનો ધર્મ સંપૂર્ણ વિફળ છે. ૧. પહેલો ઉપનયઃ
જહાજ ગમે તેટલું મજબૂત હોય, સક્ષમ હોય તેમ છતાં તેને સઢની જરુર છે. સઢ વિનાનું જહાજ તોફાની સમુદ્રને ઓળંગી શકતું નથી.બસ, સમ્યકત્વ સઢ જેવું છે અને એ સિવાયની ક્રિયાઓ જહાજ જેવી છે. જિનેશ્વરે ઉપદેશેલી ક્રિયાઓ જેમને ગમે છે, જેઓ તે ક્રિયાનું રસપૂર્વક પાલન કરે છે છતાં જો સમ્યક્ત્વથી તેઓ દૂર રહે છે તો એવા ક્રિયારૂચિ જીવો ભવસાગરના અંત સુધી પહોંચી શકતાં નથી.
પૂ. પૂર્વાચાર્ય શ્રી ચન્દ્રપ્રભસૂરિ મહારાજે “નશુદ્ધિપ્રહરી' માં ફરમાવ્યું છે કેकुणमाणो वि निवित्तिं परिच्चयंतो वि सयणधणभोगे । दिंदतो वि दुस्सह उरं मिच्छदिट्ठि न सिज्झइ उ ॥४०॥
સારાર્થ : સ્વજન અને ધનનો ત્યાગ કરીને સંયમને સ્વીકારનારો તેમજ તે પછી પણ અવર્ણનીય પરિષદોને સહન કરનારો આત્મા પણ જો મિથ્યાદષ્ટિ છે તો મોક્ષને પામતો નથી. એ ૨. બીજો ઉપનયઃ .
વૃક્ષનું જીવન તેના મૂળને આધીન હોય છે. મૂળમાં જો પ્રાણો ધબકે છે તો વૃક્ષમાં પણ પ્રાણોનો ધબકાર થશે અને મૂળ જો નિશ્ચષ્ટ થઈ ચૂક્યું છે તો ગમે તેવું ઘટાટોપ વૃક્ષ પણ વિનાશ પામ્યાં વિના નહીં રહે. આ સમ્યક્ત્વ મૂળના સ્થાને છે અને વૃક્ષના સ્થાને ચારિત્ર છે. સમ્યક્ત્વનો જ્યાં ક્ષય થાય છે ત્યાં ચારિત્રનો પણ ક્ષય થાય છે. પ્રાપ્ત થયેલું ચારિત્ર તો જ ટકી શકે છે જો સમ્યક્ત્વની સ્થિરતાને ચોંટ લાગી નથી. તે સ્થિરતાપૂર્વક ટકી રહ્યું છે.
પૂ. પૂર્વધર આ.શ્રી શ્યામસૂરિ મહારાજે પત્રવUI નામના ઉપાંગસૂત્રના બાવીશમાં પદમાં ફરમાવ્યું છે કે
जस्स पुण मिच्छादसणवत्तिया किरिया कज्जइ तस्स अपच्चक्खाणकिरिया णियमा कज्जइ ॥
સારાર્થ જેને મિથ્યાત્વનો ઉદય થાય તેને પચ્ચખાણના અભાવનો / વ્રતના અભાવનો અવશ્ય ઉદય થાય. ૩. ત્રીજો ઉપનય:
માર્ગસ્થ અને ગીતાર્થ ગુરુ ભગવંતથી છૂટાં થયેલાં શિષ્યમાં જે કાંઇ સગુણ છે તેનો પણ ક્ષય થઈ જાય છે. કુલવાલકમુનિ આ માટે દષ્ટાંતરૂપ છે.
સચવરચરણ, માથા-૪૪-૪૫-૪-૪૭-૪૮-૪૨-૧૦૧૧
१४९
