________________
*गाथार्थ:
તેઓ ધન્ય છે, ચિરંજીવી છે, ચતુર છે અને તેમને નમસ્કાર હો, જેઓ અતિચાર રહિતપણે સમ્યત્વરત્નને ધારણ કરે છે. પછી * 'बोधिपताका' वृत्तिः :
ते इति । एअंसम्मत्तवररयणं' विवक्षितस्वरूपं सम्यक्त्वं रत्नमद्भिरप्याराध्यत्वेन वररत्नं, यदुक्तं दिगम्बराचार्यः कुन्दकुन्दै: ‘रयणसार' ग्रन्थे, किं बहुणा भो ! देविंदा - हिंद - णरिंद - गणहरिंदेहिं । पुज्जा परमप्पा जे तं जाण पहाण सम्मगुणं ॥१४७।।
‘जे निरइआरं धरंति' गुणमतिक्रम्य चर्यतेऽत्राऽतिचारस्तन्त्यक्त्वैतदाराधयन्ति ये । 'ते धन्ना' ते महानुभावत्वसम्प्राप्तित्वादुत्तमाः । तेच्चिय चिरजीविणो' निकटभवान्तत्वादुपचरितव्यवहारनयदृष्ट्यतेऽक्षयस्थितिमन्तः, परतीर्थिकग्रन्थे मनुस्मृतावप्युक्तम्,
सम्यग्दर्शनसम्पन्नः कर्मणा न हि वध्यते । दर्शनेन विहीनस्तु संसारमुपपद्यते ।।
'ते य वुहा' प्रवचनमातृमात्रवोधवन्तोऽपि त एव ज्ञानिनो न तु, पूर्वश्रुतवन्तो मिथ्यात्विनस्तत्र सज्ज्ञानस्याऽभावात् । 'ताणनमो' सम्यक्त्वधरभ्यो नमस्क्रियाऽस्तु ।।५७।। * मानो भावार्थ : ૧. રત્નોના સ્વામી પણ સમ્યકત્વરત્નને તલસે છે, આરાધે છે, તેમના માટે સભ્યત્વ આરાધ્ય છે માટે સમ્યક્ત્વ તો રત્નોમાં પણ પ્રધાન છે. દિગંબરાચાર્ય કુંદકુંદે રયાસાર ગ્રંથમાં લખ્યું છે કે
किं बहुणा भो ! देविंदा - हिंद - णरिंद - गणहरिंदेहिं । पुज्जा परमप्पा जे तं जाण पहाण सम्मगुणं ।।१४७॥
સારાર્થ : વધુ તો શું કહીએ? દેવેન્દ્રો, નાગેન્દ્રો, નરેન્દ્રો અને ગણધરેંદ્રો માટે પણ જે પૂજ્ય છે તે અરિહંતોમાં પણ પ્રાધાન્ય સમ્યક્ત્વનું છે. ૨. ગુણની મર્યાદાની બહાર જઇને જે ક્રિયા કરવામાં આવે તેને અતિચાર કહેવાય. સમ્યક્ત્વ
સંબંધી અતિચારોને ત્યજીને જે સમ્યક્ત્વને આરાધે છે તેઓ ધન્ય છે કેમકે તેમને મહાનુભાવ અવસ્થા સાંપડે છે. તેઓ ટુંક સમયમાં સંસારનો અંત કરનારા છે તેથી ઉપચરિત વ્યવહારનયની . દષ્ટિમાં તેમને અક્ષયસ્થિતિ મળી ચૂકી છે. એથી જ તેઓ ચિરંજીવી છે.
१६४
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं
