________________
રાજા ઉદયીના નવમા નંદના મંત્રી શબ્દાલને બે પુત્રો સ્થૂલિભદ્ર અને શ્રીયક હતા.
સ્થૂલિભદ્રજી ૧૨ વર્ષ જેના પ્રેમમાં ગળાડૂબ રહ્યા તે રૂપકોશાનો અહીં મહેલ
હતો. રંગરાગમાં ડૂબેલા શ્રી સ્થૂલિભદ્રજી >ો ખાનાવાડાના ચણા જ્યારે પોતાના ભાઈ શ્રીયક દ્વારા પિતા
શકટાલના મૃત્યુના સમાચાર સાંભળે છે ત્યારે તેઓ વૈરાગ્યપામે છે. મગધ રાજ્યના પરંપરાગત મહામંત્રીપદને ઠોકર મારીને આચાર્ય સંભૂતિવિજયજી પાસે ચારિત્ર
અંગીકાર કરે છે. થોડો સમય વહી જતાં FILM
શ્રી સ્થૂલિભદ્રજી પોતાના ગુરુની આજ્ઞા લઈ ચાતુર્માસ કરવા ફરી કોશાના મહેલે પધારે છે. રાજનર્તકી કોશા સોળ શૃંગાર કરી મુનિ સ્થૂલિભદ્રજીના ચારિત્ર્યબળને ડગાવવાનો
ખૂબ પ્રયત્ન કરે છે; પરંતુ રાગને જીતેલા, શ્રી સ્થૂલિભદ્ર સાધનાસ્થળ
વાસનાનો વિલય કરી ચૂકેલા ધૂલિભદ્રજી
પોતાના અધ્યાત્મબળથી કોશાને પણ બાર વ્રત ધારણ કરાવે છે. આવા શ્રી સ્થૂલિભદ્રજી ઈ.સ. પૂર્વે ૩૧૧માં પાટલિપુત્રમાં કાળધર્મ પામ્યા હતા. એમનું સ્મારક ગુલજાર બાગ સ્ટેશનની સામે ટીલા પર બનાવેલી દેરી ‘કમલદ્રહ’માં આજે પણ જોવા મળે છે. (દ્રહ એટલે ધરો - ઊંડો ખાડો. આ ખાડામાં કમળ થતાં હોવાથી તે કમલદ્રહ” તરીકે ઓળખાયું.) આ ટીલો (ટેકરી) પહેલાં રાજનર્તકી કોશાનો રંગમહેલ હતો. જલક્રીડા માટે નિર્મિત કમલ સરોવર અને બગીચો આજે પણ જીર્ણાવસ્થામાં જોવા મળે છે. વળી, એમ પણ જાણવામાં આવ્યું છે કે આ સાધનાસ્થળની નીચે એક ગુફા છે; જે ‘ભદ્રઘાટ’ પર સીધી નીકળે છે, જેને શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીનું પણ સાધનાસ્થળ માનવામાં આવે છે. પટણા જંકશન રેલવે સ્ટેશનથી ૭ કિ.મી. પૂર્વ, પટણા સાહિબ સ્ટેશનથી ૪ કિ.મી. તથા ગુલજારબાગ સ્ટેશનથી ૨00 મીટર દક્ષિણમાં રેલવે લાઇન પાર કરી) આ કમલદ્રહ આવેલું છે. તેમનાં પગલાંને ત્રણ પ્રદક્ષિણા દઈએ અને નીચેની કડીઓ યાદ કરીએ.
કોશા વેશ્યા બોધવા કાજે, આવી રહા ચિત્રશાલે છે, કોશા વેશ્યા ચાર મહિના, લટકા મટકા મારે છે, પણ શીલવંતા મુનિવર મોટા, વેશ્યા કરે પ્રતિબુદ્ધિ જી,
સ્થૂલિભદ્રના ચરણે વંદન કરતાં, થાયે આતમશુદ્ધ જી... [૧૬૪)
E
cation International
For Private & Personal Use Only
www.helly
