________________
112
નીલાંજના શાહ
SAMBODHI , વ્યા. સુધા. (પૃ. ૩૨૪) :- વેસવાડા વિણ પ્રેરળ (વિવાદ્રિ) પર્ વેd પ્રેરણં વારતિ વૃતિ, વા વૃવરને 1 (સ્વા) ર્મધ્યમ્ I ...... ‘વેસવાર તિ થાત: શાપુિ નિયોન ત્યાગેયસંહિતા
સર્વાનંદે ટીકામાં નોંધ્યા પ્રમાણે વર્ણદેશના ટીકા ‘વેસવાર:' પાઠ આપે છે અને “વ્યા. સુધા.” પણ એજ પાઠ આપે છે. જીવન પ્રેરળ એ દિવાદિ ધાતુને ભાવે (૩.૩.૧૮) સૂત્રથી વન્ પ્રત્યય લગાડી વેશ: શબ્દ વ્યુત્પન્ન કરીને પછી વેતં વૃnીતે એમ સમજાવી કર્મથનું 1 (૩.૨.૧) સૂત્રથી ગળુ પ્રત્યય લગાડી વેસવાર: શબ્દ સિદ્ધ કરવામાં આવે છે. પારિજાતમાં પણ મલ્લિનાથે નોંધ્યું છે કે વનિર્દેશના ટીકા સવા:' એમ દત્ય પાઠ આપે છે.
ક્ષીરસ્વામી, લિંગસૂરિ અને મલ્લિનાથ વેષવર: પાઠ આપે છે, અને “વેષ' એટલે કે ચઢી ગયેલા શાકને જે સંસ્કારે છે તે “વેશવાર' એમ લિંગસૂરિ સમજાવે છે. આ “વેસવાર’ શબ્દને વ્યા. સુધા.માં નોંધ્યા પ્રમાણે, મુકુટે સમજાવ્યો છેઃ વેસવાર: એટલે હિંગ, જીરુ, હળદર, ધાણા, સૂંઠ સરસવ . વગેરેનો બનેલો મસાલો.
વર્ણદેશનાના વેસવાર; પાઠને અ.કો.ના ટીકાકાર મલ્લિનાથ અને ભાનુજી દીક્ષિતનું સમર્થન મળી રહે છે.
* ર૪. . વ. સુષિામિપુતાનિ (૨-૧-૨૨) કાંજી
રીસર્વસ્ત્ર (મા I-3, પૃ. ૨૮૩) : દ્રોપ સુસ્માતા: स च यवविकारवाचि इति वर्णदेशना । अमरकोशो. (पृ. १४६) : कुल्माषैर्यवादिभिरर्धस्विन्नैरभिषूयते परिवास्यते सा कुल्माषाभिषुतम् । विवृति. (I, ५७७) : कुल्माषैरर्धस्विन्नै रकादिरभिषूयते परिवास्यत इति कुल्माषाभिषुतम् ।
વ્યા. સુધા. (પૃ. ૩૫) વોત્તતિા સુત સંસ્થાને (વારિ), વિવ૬ (રૂ.૨.૨૭૮) સુન્ અર્ધવિનો माषोऽस्मिन् ।
कुल् बन्धुर्माषोऽस्य वा । कुल्माषं स्यात्तु काञ्जिके। कुल्माषोऽर्धस्विन्नधान्ये + यवके चणकेऽपि च + ત દેવેન્દ્ર |
સર્વાનંદે નોંધેલા વર્ણદેશનાના મત પરથી સ્પષ્ટ છે કે તે એક તો તે વસુભાષ ને બદલે સુન્માતા: પાઠ આપે છે અને બીજું તે શુભ્યાસ: અને મજુતાનિ બંનેને જુદા શબ્દો ગણે છે.
અ.કો.ના લગભગ બધા ટીકાકારો શુષા: પાઠ આપે છે. માત્ર વર્ણદેશનાકાર શુક્લાસ: એમ દન્તાન્ત પાઠ આપે છે. બીજા કોઈ ટીકાકારે આ પાઠ નોંધ્યાનું જાણમાં નથી.
વ્યા. સુધાકર સુત સંસ્થાને એ ખ્વાદિ ધાતુને મળ્યો. . (૩.૨.૧૭૮) સૂત્રથી વિવ પ્રત્યય
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
