________________
2 આમુખ અમૃતજળનું આચમન
આજથી ચાર વર્ષ અગાઉ મારા મિત્ર શ્રી હર્ષદભાઈ દોશીએ તીર્થંક૨ની માતાને આવતાં ચૌદ સ્વપ્નો વિશે ૫૨મ દાર્શનિક શ્રી જયંતમુનિજીનું લખાણ આપ્યું અને તેનું પ્રકાશન કરવાની ઇચ્છા પ્રગટ કરી. પૂ. શ્રી જયંતમુનિજીનાં દર્શન અને શ્રવણનો ક્યારેય લાભ મળ્યો નહોતો, પરંતુ ચૌદ સ્વપ્ન વિશેનાં અર્થઘટનોને વાંચતાં જ મારું મન સોળે કળાએ મહોરી ઊઠ્યું. બાળપણમાં ધર્મસંસ્કાર આપનારી માતા અને પિતા લેખક શ્રી ‘જયભિખ્ખુ’એ ભગવાન મહાવીરના જીવનની ઘટનાઓ કહી હતી. મેં પણ ભગવાન મહાવીર વિશે ગુજરાતી-અંગ્રેજીમાં ચારેક પુસ્તકો લખ્યાં હતાં, પરંતુ ક્યારેય એ ચૌદ સ્વપ્નના મર્મનો આવો અલૌકિક વિચાર જાણ્યો નહોતો. પૂ. મુનિશ્રીનું લખાણ વાંચતા તેઓનો શાસ્ત્રોનો ગહન અભ્યાસ, વર્તમાન જીવનનો પ્રત્યક્ષ અનુભવ અને ગહન આધ્યાત્મિકતાનો અનુપમ સ્પર્શ થયો. આપણે ત્યાં મોટે ભાગે પરંપરાગત કે ચીલાચાલુ આલેખન જ પ્રાધાન્ય ભોગવતું હોય ત્યારે આ પુસ્તકમાં વિચારક, ચિંતક, દાર્શનિક અને પેલે પારનું જોનાર ‘દ્રષ્ટા’ની પ્રતિભાનો અનુભવ થયો. એ જ શૃંખલામાં ‘પુચ્છિસ્સુ ણં’ સૂત્રના માર્મિક અર્થઘટન પર આધારિત ‘કહો, કેવા હતા પ્રભુ મહાવીર ?’ એ પુસ્તકનું મૂળ લખાણ જોવાની તક મળી.
આ બધાં વાચન પછી પૂ. મુનિરાજ વિશે જાણવાની જિજ્ઞાસા વધુ ઉત્કટ બની અને એને સંતોષતું એમના ચરિત્રનું પુસ્તક ‘સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક'માંથી પસાર થવાનું બન્યું. આ પુસ્તકમાં પૂ. મુનિરાજશ્રીના પરિષહભર્યાં વિહારમાં સાધુતાની મહત્તા, ગરિમા અને આકરી તપશ્ચર્યાનો જીવંત આલેખ જોવા મળે છે.
ભારતીય સંસ્કૃતિનું કેન્દ્રબિંદુ ભ્રમણ, અયન કે વિહાર છે. રામનો વનવાસ, પાંડવોનો વનવાસ કે પછી યોગી વર્ધમાનની સાડા બાર વર્ષની સાધના એ દર્શાવે છે કે આ સંસ્કૃતિને એ જ સાચી રીતે પામી શકે, જેણે ઠેર ઠેર ભ્રમણ કરીને જનજીવનના અને વનજીવનના પ્રત્યક્ષ અનુભવ મેળવ્યા હોય. પૂ. શ્રી જયંતમુનિજીની વિહારયાત્રા એ અનેક મુશ્કેલીઓનો સામનો કરીને જૈન સાધુએ કરેલી અહિંસાયાત્રા છે. આ યાત્રામાં ચ૨ણ ચાલતા હોય, પણ સાથે હૃદય પરિવર્તન પામતું હોય છે. એક બાજુ બહાર અનુભવયાત્રા ચાલતી હોય તો બીજી બાજુ ભીતરમાં ઊર્ધ્વયાત્રા ચાલતી હોય છે. આ ચરિત્ર વાંચનારે બહા૨ની રસપ્રદ ઘટનાઓ જોઈને થોભી જવાનું નથી, પરંતુ પ૨મ દાર્શનિક પૂ. શ્રી જયંતમુનિના આંતરજીવનની ઊર્ધ્વયાત્રાને સતત નીરખતા રહેવું પડશે.
XIII
