Book Title: Punchaastikaai Sangrah
Author(s): Kundkundacharya, 
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust

View full book text
Previous | Next

Page 235
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates २०६] पंचास्तिकायसंग्रह [भगवानश्रीकुन्दकुन्द जस्स जदा खलु पुण्णं जोगे पावं च णत्थि विरदस्स। संवरणं तस्स तदा सुहासुहकदस्स कम्मस्स।।१४३।। यस्य यदा खलु पुण्यं योगे पापं च नास्ति विरतस्य। संवरणं तस्य तदा शुभाशुभकृतस्य कर्मणः।।१४३।। विशेषेण संवरस्वरूपाख्यानमेतत्। यस्य योगिनो विरतस्य सर्वतो निवृत्तस्य योगे वामनःकायकर्मणि शुभपरिणामरूपं पुण्यमशुभपरिणामरूपं पापञ्च यदा न भवति तस्य तदा शुभाशुभभावकृतस्य द्रव्यकर्मण: संवरः स्वकारणाभावात्प्रसिद्ध्यति। तदत्र शुभाशुभपरिणामनिरोधो भावपुण्यपापसंवरो द्रव्यपुण्यपाप-संवरस्य हेतु: प्रधानोऽवधारणीय इति।।१४३।। -इति संवरपदार्थव्याख्यानं समाप्तम्। गाथा १४३ अन्वयार्थ:- [ यस्य] जिसे [-जिस मुनिको], [ विरतस्य ] विरत वर्तते हुए [ योगे] योगमें [पुण्यं पापं च] पुण्य और पाप [ यदा] जब [ खलु वास्तवमें [ न अस्ति ] नहीं होते, [ तदा] तब [ तस्य ] उसे [ शुभाशुभकृतस्य कर्मणाः ] शुभाशुभभावकृत कर्मका [ संवरणम् ] संवर होता है। टीका:- यह, विशेषरूपसे संवरका स्वरूपका कथन है। जिस योगीको, विरत अर्थात् सर्वथा निवृत्त वर्तते हुए, योगमें-वचन, मन और कायसम्बन्धी क्रियामें-शुभपरिणामरूप पुण्य और अशुभपरिणामरूप पाप जब नहीं होते, तब उसे शुभाशुभभावकृत द्रव्यकर्मका [-शुभाशुभभाव जिसका निमित्त होता है ऐसे द्रव्यकर्मका], स्वकारणके अभावके कारण संवर होता है। इसलिये यहाँ [इस गाथामें ] शुभाशुभ परिणामका निरोध-भावपुण्यपापसंवरद्रव्यपुण्यपापसंवरका प्रधान हेतु अवधारना [-समझना ।। १४३ ।। इस प्रकार संवरपदार्थका व्याख्यान समाप्त हुआ। * प्रधान हेतु = मुख्य निमित्त। [ द्रव्यसंवरमें ‘मुख्य निमित्त' जीवके शुभाशुभ परिणामका निरोध है। योगका निरोध नहीं है। यहाँ यह ध्यान रखने योग्य है कि द्रव्यसंवरका उपादान कारण- निश्चय कारण तो पुदगल स्वयं ही है। ज्यारे न योगे पुण्य तेम ज पाप वर्ते विरतने, त्यारे शुभाशुभकृत करमनो थाय संवर तेहने। १४३। Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com

Loading...

Page Navigation
1 ... 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293