________________
ઑક્ટોબર, ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન
- ૧૫ તે જાણી મેડેલિન તેમને મળવા ગઈ. રોમાં
| ‘જાણે બીજા ઈસુ ખ્રિસ્ત.? |
ગાંધીજીએ લખ્યું, ‘તમે ઈચ્છો ત્યારે અહીં રોલાં ત્યારે સ્વિટ્ઝરલેન્ડ હતા. વાતો વાતોમાં
આવી શકો છો. પણ આશ્રમનું જીવન કઠણ રોમાં રોલાએ કહ્યું, “મેં મહાત્મા ગાંધી પર એક ચોપડી લખી છે, છે. આ દેશની આબોહવા જુદી છે. તમને ડરાવવા નહીં, પણ ચેતવવા છપાય છે.”
આ લખું છું.' એ કોણ છે?' મેડેલિને પૂછ્યું.
આ પત્ર જુલાઈ મહિનામાં આવ્યો હતો. મેડેલિને ઑક્ટોબરમાં જાણે બીજા ઈસુ ખ્રિસ્ત.”
ઉપડતી સ્ટીમરમાં ટિકિટ બુક કરાવી. સ્વિટ્ઝરલેન્ડના ખેડૂતો સાથે રોમ, નેપલ્સ અને ઈજિપ્ત ફરી મેડલિન ફરી સ્વિટ્ઝરલેન્ડ આવી કામ કરવા માંડ્યું જેથી શરીર મજબૂત થાય. ચોપડીઓ અને થોડું ત્યારે એ ચોપડી છપાઈને પ્રગટ થઈ ગઈ હતી. મેડેલિને તે મેળવી ઘરેણું રાખી બાકીની બધી ચીજો વહેંચી દીધી. ભારતથી ખાદી મંગાવી અને એક જ દિવસમાં પૂરી વાંચી લીધી. જેના તેને ભણકારા વાગતા તેના ફ્રોક કરાવ્યાં અને શાંતિથી, પ્રેમથી વિદાય લીધી. અંગ્રેજ હતા, જે તેના જીવનમાં ખૂટતું હતું, તે શું હતું તે તેને હવે સમજાયું. સલ્તનતના ઊંચા હોદ્દેદાર માટે પુત્રીને સલ્તનત સામે બળવો ગાંધીજી ભારતની કચડાયેલી જનતાની ને તે નિમિત્તે માનવજાતની પોકારનાર પાસે જવા દેવાનું સહેલું નહીં હોય, પણ તેમણે પણ સત્ય, અહિંસા ને નિર્ભયતાના માર્ગે સેવા કરી રહ્યા હતા. મેડેલિનને શાંતિથી વિદાય આપી. ફરી મળવાનું નહીં બને તે સૌ જાણતા હતાં થયું, “મારે તેમની પાસે જવાનું છે. ભારતની ભૂમિ મને પોકારી છતાં સ્વસ્થ રહ્યાં. જતાં પહેલાં મેડેલિન રોમા રોલાંને મળી. એ રહી છે.'
ભવ્ય વૃદ્ધે કહ્યું, ‘તું નસીબદાર છે.” ઘેર જઈ તેમણે માતાપિતાને વાત કરી. ભારત આવતા વહાણની
1. XXX ટિકિટ બુક કરાવી નાખી. પણ પછી થયું કે આટલી ઉતાવળ ઠીક હાલકડોલક થતી સ્ટીમરે મુંબઈના બારા પર લંગર નાખ્યું. બીજા નથી. આ પગલા માટે થોડીક તૈયારી જરૂરી હતી.
| દિવસે મેડેલિને અમદાવાદ જતી ટ્રેન પકડી. એક બેગ પુસ્તકોની અને મેડેલિને પોતાની | ‘મિસ સ્લેડ? આઈ એમ મહાદેવ દેસાઈ ફ્રોમ સાબરમતી આશ્રમ.||
| અને એક કપડાંની–આટલો જાતને તાલીમ આપવી શરૂ
તેનો અસબાબ હતો. કરી. કાંતણ, વણાટ, પીંજણ, પલોઠી વાળીને બેસવાનું, જમીન અમદાવાદ સ્ટેશને ટ્રેન ઊભી રહી અને એક હસમુખો સૌમ્ય પર સૂવાનું, ખાદીનાં કપડાં, દારૂ-માંસનો ત્યાગ. ‘યંગ ઈન્ડિયા' ચહેરો બારીમાંથી ડોકાયો. ‘મિસ સ્લેડ? આઈ એમ મહાદેવ દેસાઈ સાપ્તાહિક મંગાવવા માંડ્યું. ગાંધી વિશે, ભારત વિશે મળ્યું તેટલું ફ્રોમ સાબરમતી આશ્રમ.’ પ્લેટફોર્મ પર બીજી બે વ્યક્તિઓ પણ વાંચી કાઢ્યું. ગીતા અને ઋગ્વદ વાંચવા શરૂ કર્યા. આ પરિવર્તનની ઊભી હતી. એક માયાળુ-આનંદી ચહેરાવાળા સજ્જનની ઓળખાણ રોમાં રોલાંને જાણ કરી.
કરાવતા મહાદેવભાઈ બોલ્યા, “આ સ્વામી આનંદ.” બીજા જરા છ મહિના થયા હશે ત્યાં ગાંધીજીએ કોમી એકતા માટે એકવીસ સત્તાવાહી છતાં વિનોદી અને પ્રેમાળ વ્યક્તિત્વ ધરાવતા પુરુષ તરફ દિવસના ઉપવાસ કર્યા છે તેવા સમાચાર આવ્યા. ઉપવાસ પૂરા હાથ કરી મહાદેવભાઈએ કહ્યું, “આ વલ્લભભાઈ પટેલ.” મીરાબહેનને થતા મેડલિને ગાંધીજીને પત્ર લખ્યો. તેમના કામ માટે એકવીસ લેવા મોટર આવી હતી. થોડી મિનિટોમાં શહેર બહાર નીકળી, પુલ પાઉન્ડનું દાન મોકલ્યું અને પોતાની ઈચ્છાની, તાલીમની વાત ઓળંગી ઝાડપાનથી ઘેરાયેલાં થોડાં મકાનો પાસે મોટર ઊભી જણાવી.
રહી. “આ જ આશ્રમ.” વલ્લભભાઈએ કહ્યું. થોડાં દિવસમાં ગાંધીજીનું પોસ્ટકાર્ડ આવ્યું:
ઈંટના સાંકડા રસ્તા પર તેઓ ચાલ્યા. બંને બાજુ પપૈયાનાં ઝાડ પ્રિય મિત્ર,
હતા. નાનું ફાટક ખોલી, આંગણું વટાવી ત્રણચાર પગથિયાં ચડી વહેલો જવાબ ન લખ્યો તે માટે માફી ચાહું છું. હું મુસાફરીમાં બંને ઓસરીમાં આવ્યાં. વલ્લભભાઈએ એક દરવાજો બતાવી કહ્યું, હતો. તમે મોકલેલા પાઉન્ડ રેંટિયાના પ્રચારમાં વાપરીશ. | ‘બાપુ ત્યાં છે. તમારી રાહ જુએ છે.'
અહીં આવવાના પહેલા આવેશને વશ થવાને બદલે તમે અહીંના એ ઓરડામાં ધબકતા ચિત્તે મેડેલિન દાખલ થઈ. ત્યાં એક જીવનમાં ગોઠવાવા થોડો વખત થોભી જવાનું નક્કી કર્યું તેથી હું દૂબળીપાતળી ઘઉવર્ણ આકૃતિ ઊઠીને સામે આવી. ચારે બાજુ ઘણ રાજી થયો છું. એક વરસની કસોટી પછી પણ જો તમારો પ્રકાશનો પૂંજ જાણે છવાઈ ગયો. મેડેલિન દુનિયાનું ભાન ભૂલી આત્મા અહીં આવવા દબાણ કરે તો તમે ભારત આવજો. | ગઈ. ઘૂંટણિયે પડી ગઈ. બે હાથે તેને પ્રેમથી પકડી અને ઊભી કરી.
તમારો સ્નેહાધીન, મો. ક. ગાંધી “તું મારી દીકરી થઈને રહીશ.” ધીરે ધીરે ચહેરો સ્પષ્ટ થયો. માયાળુ, ટ્રેનમાંથી, તા. ૩૧-૧૨-૧૯૨૪.
| વિનોદથી ચમકતો, પ્રસન્ન, પ્રેમાળ આંખોવાળો ચહેરો. થોડા વખત પછી મેડેલિને આશ્રમમાં
એ મહાત્મા ગાંધી હતા. રહેવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી. પોતાની કાંતેલી ‘તું મારી દીકરી થઈને રહીશ.”
(વધુ આવતા અંકે) ઉનના નમૂના પણ મોકલ્યા. જવાબમાં
મો. : 09221400688
