________________
૩૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
ક્ટોબર, ૨૦૧૫
બિફોર ગાંધી' નાટકના ૨૦૦ જેટલા શો થયા. પણ હજી ઘણું કરવાનું બાકી છે.
પ્રા. પ્રતાપકુમાર ટોલિયાના સંગીત-સાહિત્ય સર્જનોનું આ પરિસંવાદનું બીજરૂપ વક્તવ્ય રજૂ કરતાં શ્રી કુમારપાળ
કર્ણાટકમાં સન્માન દેસાઈએ જણાવ્યું કે વીરચંદ ગાંધીના જીવનના ઘણાં પ્રસંગો
| ‘તમારી પૅકર્ડો અને કૅસેટો દ્વારા તમારી સુંદર, સુમધુર, પ્રશાંત નોંધપાત્ર છે. તેમની પાસે જે યૌગિક શક્તિ હતી તેના ઉલ્લેખો બે
અવાજ હું સર્વત્ર સાંભળતી આવી છું –અહીં ભારતમાં અને જગ્યાએ મળે છે. તેઓ અમેરિકામાં એકવાર મોડા પડ્યા. તેઓએ
વિદેશોમાં અમેરિકા, યુરોપ વગેરેમાં કે જ્યાં જ્યાં મારું જવાનું સૌને પોતાની ઘડિયાળમાં સમય જોવાનું કહ્યું તો બધાની ઘડિયાળમાં
થયું છે ત્યાં બધે. આનો પ્રારંભથી માંડીને આજ સુધી ભારે મોટો સમય ફરી ગયો હતો. શ્રી વીરચંદભાઈની બે પ્રતિમાઓ મૂકવામાં આવી છે. એક એમને
આનંદ રહ્યો છે.' જન્મસ્થાન મહુવામાં અને બીજી શિકાગોમાં. અમદાવાદમાં
અમદાવાદમાં ‘હવે લોકોએ, સમાજે તમારી ભાવિ યાત્રા માટે, તમારા સુખ નવરંગપુરા વિસ્તારમાં “શ્રી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધી ચોક' જાહેર સુવિધા માટે સુવ્યવસ્થિત પ્રબંધ કરવો જોઈએ. તમારા વણથાક્યાથયો. ખરેખર તો વિવેકાનંદની પ્રતિમાની સામે વીરચંદ ગાંધીની વણથંભ્યા આજીવન મિશનને માટે તમને ઉપર્યુક્ત પ્રકારે પુરસ્કૃત પ્રતિમા મૂકાવી જોઈએ. વીસ વર્ષની ઉમરે આ યુવાને પિતાના મૃત્યુ કરવા ઘટે છે.” વખતે એક રાતમાં નિબંધ લખ્યો. તેઓએ કોઈ પુસ્તકો નથી લખ્યાં. “જે ન સમાજે, ખાસ કરીને શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીના માત્ર તેમના ટાંચણ હતા. શ્રી ભગુભાઈ કારભારીએ પુસ્તક તૈયાર અનુયાયીઓએ, તમારા અસામાન્ય અને અવિશ્રામ સર્જનો માટે કર્યા.
કંઈક કરવું જ જોઈએ.” શ્રી વીરચંદ ગાંધી સારા ચિત્રકાર હતા. સંગીત વિષે વિદેશમાં
-વિમલાતાઈ પ્રવચનો આપ્યાં. મિસીસ હાર્વર્ડને તેમણે જાતિસ્મરણ જ્ઞાન કરાવ્યું.
| ‘જૈનદર્શન કેન્દ્રમાં હોવા છતાં અન્ય દર્શનો પ્રત્યે પણ આદરભાવ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીનો કેસ બ્રિટનની પ્રીવી કાઉન્સિલમાં જઈને
હોવાને કારણે પ્રો. ટોલિયાએ ગીતા રામાયણ અને ખાસ તો એક પૈસો લીધા વગર લડ્યા. છ મહિના કલકત્તા રહી ભાષા શીખ્યા. પાલીતાણામાં મુંડકાવેરાનો કેસ હાથમાં લીધો, ત્યારે તેમના માથા
ઈશોપનિષદ ઈ. પ્રસ્તુત કર્યા છે. ૧૯૭૯માં એ વખતના વડાપ્રધાન માટે તે સમયે રૂા. પાંચ હજારનું ઈનામ રાખવામાં આવેલ તેવી શ્રી મોરારજી દેસાઈએ એનું વિમોચન કરેલું... વર્ધમાન ભારતી વાત મહુવામાં જાણવા મળી, પાલિતાણાના મુંડકાવેરાની બાબતમાં ગુજરાતથી દૂર રહ્યા પણ સંસ્કાર પ્રસારનું જ કાર્ય કરે છે એ નગરશેઠની બગીમાં મિ. વૉટસનને મળવા ગયા ત્યારે તેમની સમાજોપયોગી અને લોકોપકારક હોઈ અભિનંદનીય છે.' ગેરહાજરીમાં તેમની પત્નીને વાત કરી કે ચર્ચમાં ટેક્સ નખાય તો
-જનસત્તા-ડૉ. રમણલાલ જોષી શું થાય? બીજા દિવસે પત્નીના કહેવાથી મુંડકાવેરો દૂર કરવાનો ટોલિયા દંપતીના સન્માનનો આ સમસ્ત કાર્યક્રમ તા. ૨૩-૮ઠરાવ તૈયાર રાખ્યો હતો.
૨૦૧૫ના દિવસે આયોજિત કરવામાં આવ્યો હતો. તેઓ એ “આર્ટ ઑફ ઇટિંગ'ની વાત કરી. એનિમલ ફૂડ ખાવ “મકટસપ્તમી'ના નામે ઉજવાતો આ દિવસ બેંગ્લોરમાં ભગવાન તો સ્વભાવ પણ એનિમલ જેવો થાય. મરવું પસંદ કરું પણ માંસ પાર્શ્વનાથના મોક્ષકલ્યાણકનો શુભ દિવસ મનાય છે. ન ખાઉં એમ કહેતા. કોઈપણ પ્રજાનો નાશ કરવો હોય, તો એની
આ પછી તા. ૩૧ ઑગસ્ટના દિવસે શ્રી ગુજરાતી વર્ધમાન ભોજનશૈલીનો નાશ કરો. વીરચંદ ગાંધીએ ભારતની ભોજનશૈલીની
સ્થાનકવાસી જૈન સંઘ, ગાંધીનગર, બેંગ્લોર દ્વારા પણ શ્રી વિશેષતા બતાવી. અમેરિકામાં હતા ત્યારે ભારતમાં દુષ્કાળ પડ્યો ? તો ત્યાંથી આર્થિક મદદ સાથે અનાજ વહાણમાં મોકલ્યું. તેઓ
પ્રતાપકુમાર ટોલિયાનું સન્માન કરવામાં આવ્યું. આ પ્રસંગે ધર્મના શિક્ષણ પર ભાર મુકતા હતા. અમેરિકા અને ઈંગ્લેન્ડમાં ટોલિયાજીએ 'જૈન સિદ્ધાંતો-ગીત કવિત’માં વિષય પર વ્યાખ્યાન ધર્મદર્શનના વર્ગો લીધા અને મુંબઈ પાછા આવીને હેમચંદ્રાચાર્ય આપ્યું, જે સહુને સ્પર્શી ગયું હતું. સંઘે શ્રોતાઓમાં વર્ધમાન અભ્યાસ વર્ગ ખોલ્યા.
ભારતીની સીડીની પ્રભાવના કરી. આ સંગીત કૃતિઓ અને પરિસંવાદના અંતે શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના ટ્રસ્ટી શ્રી પુસ્તકોની ગુજરાત, મુંબઈ, ઉત્તર ભારત સર્વત્ર પ્રભાવના થાય ગૌરવભાઈ શેઠે આભારવિધિ કરતાં જણાવ્યું કે ત્રણ સંસ્થાઓએ અને પ્રભાવના થાય અને પરમ ગુરુઓની વિતરાગવાણી વિશ્વભરમાં ભેગા થઈને આ સુંદર આયોજન કર્યું. આવા પરિસંવાદો થતા રહેવા અનુગંજિત કરવાની ભાવના પૂર્ણ થાય એ જ પ્રાર્થના. જોઈએ. એવી લાગણી અને માંગણી સાથે સૌ છૂટા પડ્યા.
સુમિત્રા પ્ર. ટોલિયા, બેંગ્લોર 1 ડો. માલતી કે. શાહ (ભાવનગર)
મો. : ૦૯૮૪૫૦૦૬૫૪૨ મો. : ૦૯૮૨૪૮૯૪૬૬૯. ફોન: ૦૨૭૮-૨૨૦૫૯૮૬
* * *
