Prabuddha Jivan 2010 02

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 9

ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૦
પ્રબુદ્ધ જીવન જે પૂ. વિજય ધર્મસૂરિજી સ્થાપિત “યશોવિજય સંસ્કૃત પાઠશાળા'થી સૌના કોટિ કોટિ વંદન.” પ્રેરિત હતી, તે હતી જૈન પંડિતો તૈયાર કરવાની. પરંતુ તેઓ સાથે આવા તપોનિધિ, પરમ જ્ઞાની, ઈશ્વર ભક્ત, સેવા રત્ન, સંસાર સાથે એમ પણ કહેતા કે આ યોજના અંતર્ગત ૨૫ હિન્દુ પંડિત સાગરના ચતુર નાવિક, અનુપમ આત્મયોગી અને મૃત્યુંજય ઋષિ તથા ૨૫ મુસ્લિમ અને ખ્રિસ્તી પંડિતોને પણ તૈયાર કરો અને તુલ્ય સુશ્રાવક રુપચંદજીને નમન કરીને ઈશ્વરને પ્રાર્થના કરીએ કે તેમના યોગક્ષેમનો ખર્ચ ઉપાડો. તે સમજતા હતા કે સર્વ આ મહામાનવનું જીવન આપણને સર્વદા પ્રેરણા અને પથદર્શક પરંપરાઓમાં રૂઢિ અને વ્યક્તિપૂજા વધી રહી છે. તત્ત્વ અને સત્ત્વનું રૂપ બની રહો. જ્ઞાન ઘટી રહ્યું છે. આટલા માટે જ જાણકારોને તૈયાર કર્યા સિવાય એમના પુત્રો વલ્લભભાઈ અને મંગળભાઈ તેમજ પરિવારે ૨૦મા જાણકારીનો વધારો થઈ શકે નહીં.
જૈન સાહિત્ય સમારોહનું યજમાનપદ સ્વીકારી – શોભાવીને કષાયમુક્તિ જ એમનો ધર્મ હતો, સ્વધર્મ હતો અને તેનું શરણું જ્ઞાનાંજલિ દ્વારા પિતા-ભ્રાતાને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પી છે એમાં આપણે તેમણે અપનાવ્યું હતું. ભક્તિ, તપ, વાંચન, ચિંતન, ધ્યાન, સેવા પણ આપણા આત્મભાવની એક પાંખડી ઉમેરીએ અને કવિ વગેરે કરતાં તેમણે આત્માના પ્રત્યેક ગુણને અનુભવમાં ઉતાર્યા હાનાલાલના “પિતૃતર્પણ' કાવ્યની કેટલીક પંક્તિઓને સ્મરીએ : હતા. જીવન એક પ્રયોગ બની ગયું હતું. કેવી રીતે પોતાના આત્માને છાયા તો વડલા જેવી, ભાવ તો નદના સમ; સતત પ્રયત્નથી પરમાત્મારૂપ બનાવી શકાય, અથવા જિનેશ્વર, દેવોના ધામના જેવું હેડું જાણે હિમાલય. ઈશ્વરની કેવી રીતે ભક્તિ કરીએ જેથી આત્મા પવિત્ર બને.
શ્વેત વસ્ત્રો સદા ધાર્યા, પ્રાણની શ્વેત પાંખ શા, એક ઉદાહરણ : નાનપણથી જ ચોદશનો ઉપવાસ રાખતા હતા. તે જ વાઘા સજી જાણે ફિરિતો કો મનુષ્યમાં. કેન્સરની બીમારીમાં પણ તેમણે તે ચાલુ રાખ્યો હતો. થોડાંક વર્ષો સહવારે સાંજરે જેવો તપે ભાનુ દિને દિને, પહેલાં તેઓ પોતાની પુત્રી પુષ્પાને ત્યાં અમેરિકા ગયા હતા. શીળા શીળે તપ્યા તેમ, દઝાડ્યા નહિ કોઈને. તેણે કહ્યું કે, “મારા ઘરે ખાવાનું બંધ ન કરશો, આ ચૌદશે ઉપવાસ નિત્ય જીવનમાં મહાયોગી, તત્ત્વચિંતક ચિંતકો, ન રાખશો. મારે ત્યાં વળી પાછા તમે ક્યારે આવશો ?' તેમણે ચતુર હતા સંસારે, તપોવને તપસ્વી મહીં તરત જ વાત માની લીધી. મુંબઈ પાછા આવીને તેના બદલામાં શું શું સંભારૂં? ને શી શી પૂજું પૂણ્યવિભૂતિએ અનુકૂળતા મુજબ ત્રણ દિવસના ઉપવાસ કરી લીધા.
પુણ્યાત્માનાં ઊંડાણ તો આભ જેવાં અગાધ છે. આધ્યાત્મનો અર્થ જ છે “આત્માની સમીપ’, ‘આત્મા પ્રેરિત” વિશ્વના સમગ્ર માતા-પિતાને આપણા વંદન હજો. થાય છે. જ્યારે મિથ્યાત્વ સહજ રીતે છૂટી જાય છે, ત્યારે દરેક કાર્ય
ધનવંત શાહ કરતી વખતે સાધક સમતા અને આત્મામાં જ દૃષ્ટિ રાખે છે. તેનું જીવન આ જ દર્શાવે છે. પૂ. આનંદઘનજી મ.ના બે પદ તેમની દૃષ્ટિ
ભૂલ સુધાર માટે યોગ્ય રીતે લાગુ પડે છે :
‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ના જાન્યુઆરી અંકમાં તંત્રી લેખના પાના ચાર ચારો ચરન કે વાસતે ગોઆ વનમેં જાય,
ઉપર આ પ્રમાણે લખ્યું છેઃ ચારો ચરે ચૌદિશી ફિરે, પન બાકી નજર બિછુરિયા માંય,
ગાંધીજીના પુસ્તક “નીતિનાશને માર્ગો ઉપર અમારા વિદ્વાન
મિત્ર સુરેશ જોષીએ ટીકા લખી..” ચારપાંચ સહેલિયાં મિલ, પાની હિલહિલ જાય, તાલી દીયે, ખડખડ હસે, બાકી નજર ગગરિયા માંય.
અહીં સુરેશ જોષીના સ્થાને રસિક શાહ વાંચવું. ભૂલ માટે ક્ષમા.
આ લેખ શ્રી રસિક શાહે ૧૯૫૪માં “મનીષા' સામયિક માટે અર્થાત્ જેવી રીતે ગાય ચારે દિશામાં ચારો ચરતી ફરે છે પરંતુ
લખ્યો હતો અને આ લેખ ઉપર ત્રણ માસ પછી સુરેશ જોષી અને તેનું ધ્યાન તો વાછરડામાં જ હોય છે; જેમ ચાર-પાંચ બહેનપણીઓ
યશવન્ત શુક્લે ચર્ચા-ચિંતન લખ્યાં હતા. પ્રસ્તુત લેખ લેખકના પાણી ભરવા જાય, તાલી દે, ખડખડ હસે પરંતુ તેમનું ધ્યાન તો
તાજેતરમાં પ્રકાશિત પુસ્તક “અંતે આરંભ'ના ભાગ-૨માં પ્રગટ તેમની ગાગર ઉપર જ હોય છે, તેવી જ રીતે જ્ઞાનીની દૃષ્ટિ સંસારના
થયો છે. શ્રી રસિક શાહ, શ્રી સુરેશ જોષી સમયના વિદ્વદ્ ચિંતક તમામ કામ કરતાં, છતાં આત્મા પર જ રહે છે.
છે અને વર્તમાનમાં મુંબઈમાં શાંતાક્રુઝમાં ખીરા નગરમાં ૮૫ સંસારની સર્વ જવાબદારી અદા કરતાં, ખેલકૂદ ખાન-પાન,
વર્ષની ઉંમરે ચિંતન-લેખનમાં વ્યસ્ત છે. ચિંતન-મનન અને વેપાર-વ્યવહાર બધામાં રસ લેવા છતાં, તેમની દૃષ્ટિ પોતાના
સાહિત્ય વિશ્લેષણમાં જેમને રસ હોય એમણે અવશ્ય આ બે ઉજ્જવળ આત્મા પર જ મંડાયેલી રહેતી હતી. દરેક કાર્ય દ્વારા જાણે
પુસ્તકો પાસે જવું જોઇએ. કે તેને અધિક ઉજ્જવળ બનાવવાનો પ્રયત્ન ચાલુ હતો. આવા પ્રાપ્તિ સ્થાન : ઈમેજ પ્રકાશન-મુંબઈ વિરલા અનેક જન્મોમાં પણ દુર્લભ, વિશ્વવંદ્ય પૂજ્ય બાપુજીને અમારા
તંત્રી.