________________
સપ્ટેમ્બર, ૨૦૦૯
પ્રબુદ્ધ જીવન શ્રી કે. પી. શાહ
રવીન્દ્ર સાંકળિયા. [ શ્રી કે. પી. શાહે પોતાના જીવનના અનેક વર્ષો શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘને સમર્પિત કર્યા હતા. સંઘના કારોબારીના સભ્ય તેમજ માનદ્ મંત્રી તરીકે એઓશ્રીએ આ સંસ્થાને સેવા આપી હતી. દાન એકત્રિત કરવાની એમની કળા અલોકિક હતી અને સંસ્થાઓ માટે ઇચ્છિત દાન એકત્રિત કરવાના એઓ સંકલ્પી શ્રાવક હતા. એમની છટાદાર સાહિત્યિક વાણીથી મંચ ગાજી ઉઠતો. આ સંસ્થાની વર્તમાન પ્રગતિના પાયામાં એઓશ્રીનું પ્રદાન નોંધનીય છે. શ્રી કે.પી. શાહ એક મળવા જેવા અને મળ્યા પછી એમને મમળાવતા રહીએ એવા એ પ્રબુદ્ધ સેવાભાવી બહુશ્રુત સજ્જન હતા. એઓશ્રીના વ્યક્તિત્વ વિશે ઘણું ઘણું લખી શકાય.
શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘની એઓશ્રીને અંતરથી શ્રદ્ધાંજલિ-તંત્રી ]
પૂરું નામ કાંતિલાલ પાનાચંદ શાહ; પણ મોટા ભાગના લોકો ઓફ કોમર્સમાં જોડાયા. આર્થિક સ્થિતિ બહુ સારી નહિ એટલે બે કે.પી.” કહીને જ બોલાવે. અંગ્રેજીમાં કાંતિલાલનો “કે” અને જ વર્ષમાં કૉલેજ છોડી અને નોકરી કરવાનું સ્વીકાર્યું–‘ન્યૂ સ્ટાન્ડર્ડ પાનાચંદનો “પી” એમ બે અક્ષરો ભેગા થયા એટલે “કે.પી.” કુટુંબના મેટલ કંપનીમાં સ્ટેનોગ્રાફર તરીકે. સામા માણસને પોતાની વાત સભ્યો કે અન્ય સગાંસ્નેહીઓ કાંતિલાલ કે કાંતિભાઈ કહેતા હશે ગળે ઉતારવાની કે.પી.માં બહુ સારી આવડત હતી, જે એમના એક પણ મિત્રોના વર્તુળમાં ને બીજા ઓળખીતાઓમાં તો “કે.પી.ના મિત્ર મેઘજીભાઈએ પીછાણી અને તરત જ પોતાના હાથ નીચે હુલામણા નામથી જ ઓળખાય. દસમી જૂન એમનો જન્મદિવસ જીવનવીમાનું કામ કરવા માટે એમને સબ એજન્ટ નીમી દીધા. કેપીએ મને બરાબર યાદ કારણ તે દિવસ અમે ઑફિસમાં ખાસ પ્રસંગ પોતાના વાક્યાતુર્યથી જીવનવીમાનો ધંધો એવો તો જમાવ્યો કે તરીકે ઉજવીએ. એમને જન્મદિનની મુબારકબાદી આપીએ, થોડા જ વખતમાં એમને ન્યૂ ઈન્ડિયા એશ્યોરન્સ કંપનીમાં નિયમિત પુષ્પગુચ્છ આપી અમારી શુભેચ્છા વ્યક્ત કરીએ અને સમાજસેવાનું ધોરણે સારા પગારે નોકરી મળી ગઈ. ૧૯૪૪ થી ૧૯૭૮ સુધી કામ વધુ ને વધુ સારી રીતે કરતા રહે એ માટે પ્રભુ પાસે એમના “ન્યૂ ઈન્ડિયા'માં જીવનવીમાના ક્ષેત્રે ખૂબ જ પ્રશંસનીય કામ કર્યું લાંબા આયુષ્યની પ્રાર્થના કરીએ. કે.પી.ને શાયરી બહુ જ પ્રિય એટલે અને ઝળહળતી કારકિર્દી બનાવી. અમારામાંના એક ભાઈ ‘તુમ જીયો હજારો સાલ ઓર હર સાલ કે કેપી સાથે મારો પરિચય ‘ન્યૂ ઈન્ડિયા'માં જ થયો. તે વખતે દિન હો પચાસ હજાર' એમ અચૂક બોલે જ અને વાતાવરણમાં બહુ આગળ નહિ વધ્યો પણ કંપનીના કર્મચારીઓ કેપી વિશે વાત રંગત લાવે. પ્રભુએ ખરેખર અમારી પ્રાર્થના સાંભળી અને એમને કરે તે મને નવાઈ પમાડે. કેપી વિશે એમ કહેવાતું કે એ ગુજરાતી દીર્ધાયુ બક્યું. હમણાં થોડા વખત પર જ દસમી ઑગસ્ટને સોમવારે સાહિત્યના ખૂબ શોખીન છે અને તમે જો એને કોઈ કામસર મળવા રાત્રે ૯૨ વર્ષની જૈફ ઉમરે એમણે આ દુનિયામાંથી વિદાય લીધી. જાઓ તો તમારું કામ તો થાય જ પણ સાથે સાથે થોડી શાયરી
અને એ વિદાય પણ કેવી? જરા પણ વસમી નહિ. કુટુંબના પણ સાંભળવા મળે યા તો ગુજરાતના પ્રસિદ્ધ નવલકથાકારો ૨. બધા સભ્યો વચ્ચે જ, બધા સાથે વાતો કરતાં કરતાં ચૂપચાપ કોઈને વ. દેસાઈ કે ક.મા.મુનશીની નવલકથાઓમાંથી ચૂંટેલા ફકરાઓ ખબર પણ ન પડે તેમ બધાને છોડીને ચાલી ગયા. કોઈને ખ્યાલ જે એમણે કંઠસ્થ કર્યા હોય તે એમની અમ્મલિત વાણીમાં સાંભળવા પણ નહિ આવ્યો હોય કે અત્યારે અમારી સાથે આટલી ખુશીમજાકમાં મળે. મને પણ આનો અનુભવ થયો ત્યારે જ મને આ વાતની ખાતરી વાત કરનાર વ્યક્તિ આજે રાત્રે જ અમારી ચિરવિદાય લઈ લેશે. તે થઈ. દિવસે કોઈ કારણસર કુટુંબના બધા જ સભ્યો ભેગા થયા હતા. જોગાનુ જોગ એવો થયો કે નોકરીમાં નિવૃત્ત થયા પછી એક પછી એક બધાને જ મળ્યા. બધા સાથે પેટ ભરી વાતો કરી. “રીઈશ્યોરન્સ બ્રોકીંગ'ના ક્ષેત્રે સુવિખ્યાત એવી જે.બી.બોડા બાળકો સાથે ખૂબ રમ્યા. પણ એમને કદાચ અણસાર આવી ગયો કંપનીએ મને સલાહકાર તરીકે રાખ્યો અને કેપી પણ ન્યૂ હશે કે યમરાજાનું તેડું આવી ગયું છે એટલે બધાને કહ્યું, “હું ખૂબ ઈન્ડિયામાંથી નિવૃત્ત થયા પછી આ જ કંપનીમાં મારી માફક આનંદમાં છું. મને ખૂબ સંતોષ છે. કોઈ જાતનો અફસોસ નથી.' સલાહકાર તરીકે જોડાયા. આને લીધે સવારે ઑફિસે સાથે જવાનું સાંજે છ વાગ્યા સુધી આ સિલસિલો ચાલ્યો. પછી બે જ કલાક અને સાંજે ઘેરે સાથે જવાનું એવો ક્રમ ગોઠવાયો. અમારી આ રહીને રાત્રે ૮-૧૫ કલાકે દેહ છોડ્યો. કશા જ ઉધામા વગર. આવન-જાવનની યાત્રા કેપીના અવસાનના બે-ચાર દિવસ પહેલાં
મૂળ માંગરોળના પણ વધુ અભ્યાસ માટે મુંબઈ આવ્યા. જ બંધ થઈ, પણ તે દરમ્યાન મને કે.પી.ના વ્યક્તિત્વના વિવિધ ૧૯૩૨માં મેટ્રીકલ્યુલેશનની પરીક્ષા પસાર કરીને દાવર્સ કૉલેજ અને અવનવા પાસાંઓનો સુપેરે પરિચય થયો. થોડા જ વખતમાં
