Pathikvaggatthakatha

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 221

१९६
दीघनिकाये पाथिकवग्गट्ठकथा
(१०.३२२-३२२)
वीमंसन्तो विय वीमंसनत्थं कामाभिमुखं चित्तं पेसेन्तस्साति अत्थो । न पक्खन्दतीति न पविसति। न पसीदतीति पसादं नापज्जति । न सन्तिद्वतीति न पतिद्वति । न विमुच्चतीति नाधिमुच्चति । यथा पन कुक्कुटपत्तं वा न्हारुदकुलं वा अग्गिम्हि पक्खित्तं पतिलीयति पतिकुटति पतिवत्तति न सम्पसारियति; एवं पतिलीयति न पसारियति । नेक्खम्म खो पनाति इध नेक्खम्मं नाम दससु असुभेसु पठमज्झानं, तदस्स मनसिकरोतो चित्तं पक्खन्दति । तस्स तं चित्तन्ति तस्स तं असुभज्झानचित्तं । सुगतन्ति गोचरे गतत्ता सुट्ठ गतं । सुभावितन्ति अहानभागियत्ता सुटु भावितं । सुवुट्टितन्ति कामतो सुटु वुट्टितं । सुविमुत्तन्ति कामेहि सुट्ठ विमुत्तं । कामपच्चया आसवा नाम कामहेतुका चत्तारो आसवा । विधाताति दुक्खा । परिळाहाति कामरागपरिळाहा। न सो तं वेदनं वेदेतीति सो तं कामवेदनं विघातपरिळाहवेदनञ्च न वेदयति । इदमक्खातं कामानं निस्सरणन्ति इदं असुभज्झानं कामेहि निस्सटत्ता कामानं निस्सरणन्ति अक्खातं । यो पन तं झानं पादकं कत्वा सङ्खारे सम्मसन्तो ततियं मग्गं पत्वा अनागामिफलेन निब्बानं दिस्वा पुन कामा नाम नत्थीति जानाति, तस्स चित्तं अच्चन्तनिस्सरणमेव । सेसपदेसुपि एसेव नयो ।
अयं पन विसेसो, दुतियवारे मेत्ताझानानि ब्यापादस्स निस्सरणं नाम । ततियवारे करुणाझानानि विहिंसाय निस्सरणं नाम । चतुत्थवारे अरूपज्झानानि रूपानं निस्सरणं नाम । अच्चन्तनिस्सरणे चेत्थ अरहत्तफलं योजेतब्बं ।
पञ्चमवारे सक्कायं मनसिकरोतोति सुद्धसङ्खारे परिग्गण्हित्वा अरहत्तं पत्तस्स सुक्खविपस्सकस्स फलसमापत्तितो वुट्ठाय वीमंसनत्थं पञ्चुपादानक्खन्धाभिमुखं चित्तं पेसेन्तस्स । इदमक्खातं सक्कायनिस्सरणन्ति इदं अरहत्तमग्गेन च फलेन च निब्बानं दिस्वा ठितस्स भिक्खुनो पुन सक्कायो नत्थीति उप्पन्नं अरहत्तफलसमापत्तिचित्तं सक्कायस्स निस्सरणन्ति अक्खातं।
विमुत्तायतनपञ्चकवण्णना
___३२२. विमुत्तायतनानीति विमुच्चनकारणानि । अत्थपटिसंवेदिनोति पाळिअत्थं जानन्तस्स । धम्मपटिसंवेदिनोति पाळिं जानन्तस्स | पामोज्जन्ति तरुणपीति। पीतीति तुट्ठाकारभूता बलवपीति। कायोति नामकायो पटिपस्सम्भति। सुखं वेदयतीति सुखं पटिलभति । चित्तं समाधियतीति अरहत्तफलसमाधिना समाधियति । अयहि तं धम्मं सुणन्तो
196