Pathikvaggatthakatha

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 236

( १०.३४६-३४७)
कुसले धम्मेति कारणत्थे भुम्मं चतुभूमककुसलधम्मकारणा, तेसं अधिगमत्थाय अनिक्खित्तधुरो होतीति अत्थो ।
अकुसलकम्मपथदसकवण्णना
३४६. कसिणदसके सकलट्ठेन कसिणानि । तदारम्मणानं धम्मानं खेत्तट्ठेन वा अधिट्ठानवेन वा आयतनानि । उद्धन्ति उपरि गगनतलाभिमुखं । अधोति हेट्ठा भूमितलाभिमुखं । तिरियन्ति खेत्तमण्डलमिव समन्ता परिच्छिन्दित्वा । एकच्चो हि उद्धमेव कसिणं वड्ढेति, एकच्चो अधो, एकच्चो समन्ततो । तेन तेन वा कारणेन एवं पसारेति आलोकमिव रूपदस्सनकामो । तेन वुत्तं “पथवीकसिणमेको सञ्जानाति उद्धं अधो तिरियन्ति । अद्वयन्ति इदं पन एकस्स अञ्ञभावानुपगमनत्थं वृत्तं । यथा हि उदकं पविट्ठस्स सब्बदिसासु उदकमेव होति, न अञ्ञ, एवमेव पथवीकसिणं पथवीकसिणमेव होति, नत्थि तस्स अञ्ञो कसिणसम्भेदोति । एस नयो सब्बत्थ । अप्पमाणन्ति इदं तस्स तस्स फरणअप्पमाणवसेन वुत्तं । तहि चेतसा फरन्तो सकलमेव फरति, न " अयमस्स आदि, इदं मज्झन्ति पमाणं गण्हातीति । विज्ञाणकसिणन्ति चेत्थ कसिणुग्घाटिमाका पवत्तविञ्ञणं । तत्थ कसिणवसेन कसिणुग्घाटिमाकासे कसिणुग्घाटिमाकासवसेन तत्थ पवत्तविञ्ञणे उद्धं अधो तिरियता वेदितब्बा । अयमेत्थ सङ्क्षेपो । कम्मट्ठानभावनानयेन पनेतानि पथवीकसिणादीनि वित्थारतो विसुद्धिमग्गे वृत्तानेव ।
अकुसलकम्मपथदसकवण्णना
३४७. कम्मपथेसु कम्मानेव सुगतिदुग्गतीनं पथभूतत्ता कम्मपथा नाम । तेसु पाणातिपातो अदिन्नादानं मुसावादादयो च चत्तारो ब्रह्मजाले वित्थारिता एव । कामेसुमिच्छाचारोति एत्थ पन कामेसूति मेथुनसमाचारेसु मेथुनवत्थूसु वा । मिच्छाचारोति एकन्तनिन्दितो लामकाचारो । लक्खणतो पन असद्धम्माधिप्पायेन कायद्वारप्पवत्ता अगमनीयट्ठानवीतिक्कमचेतना कामेसुमिच्छाचारो ।
२११
तत्थ अगमनीयट्ठानं नाम पुरिसानं ताव मातुरक्खिता, पितुरक्खिता, मातापितुरक्खिता, भातुरक्खिता, भगिनिरक्खिता, जातिरक्खिता, गोत्तरक्खिता, धम्मरक्खिता, सारक्खा, सपरिदण्डाति मातुरक्खितादयो दस । धनक्कीता, छन्दवासिनी, भोगवासिनी, पटवासिनी, ओदपत्तकिनी, ओभतचुम्बटा, दासी च भरिया च, कम्मका च भरिया च धजाहटा, मुहुत्तिकाति एता धनक्कीतादयो दसाति वीसति । इत्थीसु पन
211