________________
પ્રવૃત્તિથી તૃપ્ત થઇ સ્વયં જ વિષયોથી પાછી ફરી ગયેલી ઇન્દ્રિયો દ્વારા જે વૈરાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે એ વૈરાગ્ય પ્રાપ્તિનો કેડી માર્ગ છે...અર્થાત્ વિષયોથી ઇન્દ્રિયોને ખેંચી લઇ વિકારરહિત પ્રશાંત વૈરાગ્યભાવ પ્રાપ્ત કરવો તે રાજ માર્ગ છે. જ્યારે (જ્ઞાનના બળથી કે પૂર્વકૃત શુભ અભ્યાસથી) વિષયોમાં પ્રવૃત્તિ થયા પછી સહજ શાંત થયેલ ઇન્દ્રિયો દ્વારા થતો વૈરાગ્ય એ કેડી માર્ગ છે..
સહુને સામાન્યથી આચરણીય રાજમાર્ગ છે. કવચિત્ કોઇક અમુક સંયોગમાં વિશિષ્ટ વ્યક્તિ માટે આચરવા યોગ્ય કેડી માર્ગ છે. बलेन प्रेर्यमाणानि, करणानि वनेभवत्, न जातु वशतां यांति प्रत्युतानर्थवृद्धये. ||४७||-२९
અર્થ: બળાત્કારે મન મારીને ઇન્દ્રિયોને દબાવવાથી તે વશમાં નથી આવતી પરંતુ જંગલી હાથીની જેમ બળાત્કારે દબાવેલી ઇન્દ્રિયો ઉલ્ટાનું નુકશાન પહોંચાડનારી, અનર્થ કરનારી બને છે.
વૈરાગ્યસંભવાધિકાર-૫
