________________
तेष्वेव द्विषतः पुंस स्तेष्वेवार्थेषु रज्यतः, निश्चयात्किञ्चिदिष्टं वाऽनिष्टं वा नैव विद्यते ||८५||-३
અર્થ? તેના તે જ (પ્રતિકુળ) પદાર્થોમાં દ્વેષ કરતો પુરુષ, તેના તેજ પદાર્થમાં (ક્ષણાંતરે) જ રાગ કરતો દેખાય છે...ને તેથી જ નિશ્ચય દૃષ્ટિથી કશુંય ઇષ્ટ કે અનિષ્ટ હોતુ નથી.
विकल्पकल्पितं तस्माद्-द्वय मेतन्न तात्त्विकम्, विकल्पोपरमे तस्य, द्वित्वादिवदुपक्षयः ||८६||-५
અર્થ : કોઇપણ પદાર્થમાં રાગ કે રોષનો ભાવ એ અનુકુળતા કે પ્રતિકુળતા વગેરેના વિકલ્પથી જન્મેલ છે વાસ્તવિક નથી..વિકલ્પ ઉડી જતા રાગદ્વેષ પણ ઉડી જાય છે. આ એક અને આ એક (એમ બે) એવી અપેક્ષા બુદ્ધિના વિકલ્પથી મેજપર પડેલ બે પુસ્તકોમાં દ્વિત્વ (બે પણાની) બુદ્ધિ જન્મે છે આપણને આ એક અને એક બે એમ કહેવાની અપેક્ષા બુદ્ધિનો વિકલ્પ શમી ગયો હોય છે ત્યારે...બે પુસ્તક મેજપર હોવા છતાં એકત્વ કે પુસ્તકત્વનો બોધ રહે છે અને દ્વિત્વનો બોધ જતો રહે છે.... ૪૬
સમતાધિકાર-૯ ]
