________________
આત્મા કર્મનો ભોક્તા છે કહે છે. કેમકે એ કહે છે કે સુખ દુઃખનો આત્માને જે ભોગ થાય છે એ આત્મા સાથે એક મેક થયેલ કર્મના કારણે થાય છે ભલે આત્માની એ અસલ્કત વસ્તુ હોય...માટે...એ આત્મા કર્મને પણ ભોગવે છે એમ આ નય માને છે.
જ્યારે ઉપચરિત અસદ્દભુત વ્યવહારતો આવેલી કુલની માળા નો પણ આત્મા ભોગ કરે છે એમ માને છે એ કહે છે એ કુલની માળા કોઇ જડે નહી જીવે જ ભોગવી છે ને ભલે જીવનું મૂળ સ્વરૂપ ન હોય ને એજ રીતે..
નગમ વગેરે નયોની ભોગ વગેરે બાબતોમાં આ દિકુ સૂચન પ્રમાણે વ્યવસ્થા વિચારી લેવી.
જેમકે નૈગમ નય આત્માના ભોકતૃત્વની બાબતે દૂરની કે નજીકની બાહ્યકે પદ્ગલિક કોઇપણ ભોગ્ય વસ્તુનો આત્મા ભોક્તા છે. એમ કહે છે સંગ્રહ નય કહે છે કે સર્વ ભોગ્ય વસ્તુના સંગ્રહ રૂપ ભોગ એ ભોગનો ભોક્તા આત્મા છે. વ્યવહાર નયનું મંતવ્ય ઉપરોક્ત જ છે તો....ઋજુસૂત્ર નય
આત્મનિશ્ચયાધિકાર-૧૮
