________________
૧૧
છે તે, બીજા પુગલ દ્રવ્યમાં [ભૌતિક પદાર્થોમાં] પણ (ભલે તેના કરતાં ઓછે અંશે) દેખાય છે. માત્ર વિશિષ્ટ યોગને લીધે વિશિષ્ટ દ્રવ્યોમાં તે ગુણો અને તે શક્તિઓ વિશિષ્ટરૂપે વિકસિત થયેલાં હોય છે. ગતિ, પ્રકાશ આદિ, કઈ દ્રવ્યમાં મન્દ હોય છે, અએવ બીજા દ્રવ્યમાં તેનું વિકસિત રૂપ ઘટી શકે છે, તેમ ચેતન્ય કે જ્ઞાન કોઈ પુદગલ ( ભૌતિક) દ્રવ્યમાં કે સ્થલ સ્કલ્પમાં સિદ્ધ થાય છે કે છે જે એમ સિદ્ધ થતું હોય તો તેનું વિકસિત રૂપ શરીરમાં યા મસ્તિષ્કમાં ઘટાવી શકાય. પણ જ્યારે ગતિ, પ્રકાશ આદિની જેમ ચૈતન્ય કોઈ પુદ્ગલ–દ્રવ્યમાં બિલકુલ ઘટિત થતું ન હોય, તે પછી શરીરમાં કે મસ્તિષ્કમાં એ તત્વ–એ તત્વનું ઉપાદાનપણું કેમ ઘટી શકે ? આપણે અણુઓ નથી જોઈ શકતા, એટલે એના ધર્મો કે ગુણો એનાં સ્કૂલ દ્રવ્યો પરથી માલૂમ કરવામાં આવે છે. આ મુજબ ચૈતન્ય જ્યારે જગતના કોઈ ભૂલ પુદ્ગલ-દ્રવ્યમાં ઘટતું નથી, તો અણુઓમાં કેમ ઘટી શકે ? અને અતએ અણુસંધાતરૂપ શરીર કે મસ્તિષ્કમાં કેમ જ ઘટે ?
આમાની સિદ્ધિ થતાં પુનર્જન્મની સિદ્ધિ એની સાથે જ થઈ જાય છે. કેમકે આત્માની સિદ્ધિ એટલે ચૈતન્યરૂપ એક નિત્ય દ્રવ્યની સિદ્ધિ. આમ સાબિત થાય એટલે એનાં પૂર્વજન્મો પણ સાબિત થાય અને પુનર્જન્મ પણ સાબિત થાય. કેમકે આત્માની એક જિન્દગી પૂરી થતાં પાછી બીજી જિન્દગી એને પ્રાપ્ત થવાની જ; નિત્ય આત્મા (સંસારી હાલતમાં એક શરીરને ત્યાગી ક્યાંય બીજા ખેળિયામાં જવાનો જ, એટલે એ જ એને પુનર્જન્મ. એનો દરેક જન્મ એના પૂર્વજન્મની અપેક્ષાએ પુનર્જન્મ જ છે. એને કોઈ જન્મ એ ન હોય કે જેની અગાઉ જન્મ ન હોય. એનાં જન્મોની (ભિન્નભિન્ન દેહનાં ધારણની) પરંપરા હમેશાંથી એટલે કે અનાદિકાળથી ચાલી આવે છે એમ માનવું બંધ બેસે છે. આત્માના ભૂતકાળના કેઈ જન્મને સર્વપ્રથમ એટલે કે શરૂઆતને જન્મ માનીએ તે એમ માનવું પડે કે આત્મા ત્યાં લગી અજન્મા હતો અને પછી એને એ પહેલવહેલે ન જન્મ શરૂ થયો. આમ જે માનવું પડે તે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
