________________
અજન્મા એવા શુદ્ધ આત્માને પણ કયારેક જન્મ ધારણ કરવાનું સંભવિત બની શકે છે એમ માનવું પડે, અને એમ જે માનવું પડે તે
ભવિષ્યમાં મુક્તિ પ્રાપ્ત થયા પછી પણ ક્યારેક પાછો જન્મપાશ વળગવાનું સંભવિત બની જાય છે અને એથી સ્થિર અને પૂર્ણ મુક્તિનું અસ્તિત્વ ઊડી જાય છે. દેહધારણની પરંપરા ચાલે તો અખંડ રૂપે જ ચાલે, વચમાં ક્યારે પણ દેહની કડી તૂટ્યા વગર અવિચ્છિન્ન રૂપે જ ચાલે; અને એક વાર દેહનો વળગાડ છૂટયો કે પછી એ હમેશાને માટે છૂટી જાય છે.
આપણે જોઈએ છીએ કે બધા પ્રાણીઓ સરખા નથી. આ વિષમતાનું કારણ કેઈ હોવું જોઈએ. પિતાના મૂળરૂપમાં બધા જીવો સમાન છે, માટે જીવથી ભિન્ન–બહાર–કઈ પદાર્થ ભજ્યા વગર જીવોમાં વિષમતા આવી શકતી નથી. અતઃ જીવથી ભિન્ન જે પદાર્થ જીવની સાથે લાગે છે તે જ બન્ધનરૂપ “ક” છે. આ પ્રમાણે આત્મસંયુક્ત બધનરૂપ “ કર્મ'નું અસ્તિત્વ સિદ્ધ થાય છે.
આત્મા અમૂર્ત છે અને કમ ભૌતિક પુદ્ગલરૂપ હોઈ મૂર્ત છે, છતાં આમાં પર કમે પોતાનો પ્રભાવ પાડી શકે છે. મદિરાપાનને જેમ આત્માની ચેતના પર પ્રભાવ પડે છે, તેમ આત્મા પર કર્મનો પ્રભાવ પડી શકે છે.
આ “ કર્મ જ છે, જેના બળે જીવ પુનર્જન્મના ચક્રમાં ઘૂમતા રહે છે. વકૃતકર્મઅનુસાર એ નવા નવા જન્મ ગ્રહણ કરે છે અને એનાં (કર્મનાં) સારાં–માઠાં ફળ ભોગવે છે. જગતમાં સુખી-દુઃખી, બુદ્ધિમાનમૂર્ખ, બળવાન-નિર્બળ ઈત્યાદિ અનન્ત વિભિન્નતાઓ–વિચિત્રતાઓ જે જોવાય છે એ અકારણ તો કેમ હોઈ શકે? અતઃ એમના મૂળમાં મૂળથત કાર્યવાહી “ કર્મ ની છે એમ અનુમાની શકાય છે. સાવધાનીથી
ચાલો માણસ પણ ક્યારેક અકસ્માતને શિકાર બને છે, જેને દુધની . ઘટના કહેવામાં આવે છે તે કર્મને જ ખેલ છે. ગર્ભના આરંભથી લઈ જન્મપર્યન્ત બ્રણ જે કષ્ટ સહન કરે છે તે કોના કર્મથી ? એનાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
