________________
૩૦. વચન ગુરુનું સદા ભાવજે
તારાં મનમાં વિચારો રમતા હોય છે. પ્રતિભાવ રૂપ વિચારો લગભગ અનંત હોય છે. વારંવાર ઘૂંટાતો વિચાર સંસ્કાર બને છે. સંસ્કાર વિચારપ્રક્રિયા પર પોતાનો પ્રભાવ પાથરે છે. તારાં મનમાં વારંવાર રમતો એકનો એક વિચાર કર્યો હોય છે ? પૈસાના અને પરિવારના વિચારો જ વારંવાર આવે છે. તું વિચારનું પુનરાવર્તન કરે છે તે નક્કી છે. તારા જીવનમાં એક ગની સ્થાપના કર, એમની પાસે રોજ બેસતો જા. એ જે કહે તે સાંભળીને યાદ રાખતો જા. ગુરુ પાસેથી ઊભો થાય તે પછી એ વાતને મનમાં વાગોળતો રહેજે. ગુરુની વાતમાં જે મુખ્ય મુદ્દો હોય તે યાદ કરજે. ગુરુના શબ્દે શબ્દે શાતા વસે છે. દરેક શબ્દો સાંભરજે. એકએક વાક્ય જુદું તારવીને વિચારજે, ગુરુના વચનને ભાવવાનું છે. ભાવવું એટલે ગમવું, ભાવવું એટલે મળે તેટલું માણવાની તલપ, ભાવવું એટલે મળ્યું તેના સ્વાદમાં લીન થઈ જવું. ગુરુની વાણીમાં એકાકાર બનવા માટે ગુરુ સાથે સંબંધનું પ્રત્યક્ષીકરણ થવું જોઈએ. ગુરુ તો સારી વાતો જ કરવાના છે. ગુરુની ઘાતનો મર્મ ઊંચો અને અનુપમ રહેવાનો છે. ગુરુ કહેશે તે ઉપકારની ભાવનાથી કહેશે, કરુણાભાવે કહેશે. તું સાંભળશે તેનાથી તને લાભ થશે. પ્રત્યક્ષીકરણનો મતલબ છે તું ગુરુને જણાવી દે કે ‘હું આપની વાર્તા પર આખો દિવસ વિચાર કર્તા રહું છું માટે મારાં વ્યક્તિગત જીવનને અનુરૂપ હિતશિક્ષા આપો. વ્યાખ્યાન કે વાચના કરતા હિતશિક્ષા અલગ પડે છે, કેમકે હિતશિક્ષા પૂર્ણતઃ વ્યક્તિગત હોય છે. તું ગુરુ સમક્ષ સમર્પિત બની જજે. તું ગુરુનો વિશ્વાસ જીતી લેજે. તું ગુરુની લાગણીમાં સ્થાન મેળવજે. નિસ્પૃહ અને નિગ્રંથ જીવન જીવનારા ગુરુનાં મનને સ્વાર્થની હવા સ્પર્શતી નથી. તેમને કલ્યાણ કરવું હોય છે. પોતાનું અને સૌનું. તારી કલ્યાણ સાધવાની તીવ્ર ઇચ્છા તેમને દેખાશે તો તે તારા પર વરસી પડશે, નાના ખેતર પર વાદળું વરસી પડે તે રીતે. તું એમનાં આશિષ ઝીલજે. તું એમના શબ્દોનું અવધારણ કરજે, તેઓ શબ્દો દ્વારા ભાવને અભિવ્યક્ત કરે છે. તું ભાવને સમજવા પ્રયાસ કરજે. ગુરુના શબ્દો સૂત્ર જેવા અમોઘ હોય છે. તારાં મનમાં ગુરુનાં વચન ગુંજતા રહે. તારા વિચારોમાં ગુરુની વાણીનો પડઘો પડે. તારું મનોમંથન ગુરુવાણીને કેન્દ્રમાં રાખીને ચાલે. આવું એકાદવાર નહીં, હંમેશા બને. તું જેની પર શ્રદ્ધા રાખીશ તેની જ વાત સ્વીકારી શકીશ. શ્રદ્ધાપૂર્વક સ્વીકારેલી વાત હૃદય સુધી પહોંરો છે. હદય સુધી પહોંચનારી વાત જીવનનું સોનેરી પરિવર્તન કરે છે, ગુરુની વાત તારા હૃદય સુધી પહોંચાડી દે, તારું હૃદય ગુરુની વાતને જીવનસાત્ બનાવી દેશે.
૩૧. આપ શોભાવજે વંશ રે
તારી જન્મજાત એક જવાબદારી છે, પરિવારનું નામ તારે ઉજાળવાનું છે. તારાં કુટુંબની ખાનદાની તારા થકી ઉંજમાળ બનવી જોઈએ. તારાં પર તારા પરિવારનું સૌથી મોટું ૠણ છે. તને જનમ મળ્યો આ વંશમાં. તારું ઘડતર થયું આ ખાનદાનમાં. તારે તારા વંશને કલંક ન લાગે તેનું ધ્યાન રાખવાનું છે. તું સફ્ળ અને સમૃદ્ધ બની જાય તો તેનો યશ તારા વંશને આપજે, તું મોટો અને મહાનું બને તો તેનો યશ તારા સ્વજનોને આપજે, રામરાજીને કોઈકે પૂછ્યું કે “તમે આટલા મહાન શી રીતે બન્યા ?' રામચન્દ્રજીએ જવાબ આપ્યો કે : ‘આમાં મેં કશું કર્યું નથી. આ જાદુ મા કૌશલ્યાનો છે. મારી માતા એટલી મહાન્ છે કે એના ખોળે જનમ લેનારો આપોઆપ મહાન્ બની જાય.' આ વંશ શોભાવવાની વાત છે. તારું ઘર અને તારો પરિવાર પોતાની રીતે સુંદર અને શાલીન હોય તે તારું પુણ્ય કહેવાય. તારા થકી તારા પરિવારમાં નવી સુંદરતા અને શાલીનતા આવે તે તારું સૌભાગ્ય કહેવાય. તેં જનમ પછીનો પહેલો શ્વાસ જે કુટુંબમાં લીધો છે તે કુટુંબની પરંપરામાં તારે સોનેરી ઇતિહાસ મૂકતા જવાનું છે. તારા કુટુંબના ધર્મને તારે જીવનમાં સવાયો બનાવવાનો છે. તારાં ઘરમાં સૌથી ઊંચો આરાધક તું બનવો જોઈએ. તારા પરિવારમાં સૌથી વધુ વાધા તારી ધાર્મિકતાની થવી જોઈએ. તારી કે
બીજાની શ્રીમંતાઈનાં વખાણ થાય તે વંશની શોભા નથી. તે કેવળ વારસો છે. વંશની શોભા સંસ્કારોમાં છે. તારે જાતે થઈને એવું જીવવાનું છે કે તારો વંશ વખણાય,
આ ભૌતિક સ્તરની વાત નથી. આ દૃઢતા અને ખુમારીની વાત છે. ધર્મ કોઇ કુટુંબની યશ કે કીર્તિ માટે નથી
કરવાનો. ધર્મ તો કેવળ આત્મા માટે જ કરવાનો છે. ધર્મ કરવામાં ઉલ્લાસ ઉમેરવા, વંશ શોભાવવાનો મુદ્દો લીધો છે. વખત છે કે તારું મન ધર્મ પરથી ઉઠી જાય તો પણ તારા વંશનાં નામને જીવતું રાખવા ધર્મને વળગી રહેજે. તારું મન ધર્મ કરતાં કરતાં ફરીવાર ધાર્મિકતામાં ઓળઘોળ બની જશે. તારી પાસે ધર્મ રહેવો જોઈએ. ધર્મ પાસે તું રહેવો જોઈએ. તારા વંશમાં તું ધર્માત્મા બનીશ તેને લીધે તારા વંશની ધાર્મિક પરંપરામાં તેં યોગદાન આપ્યું ગણાશે. આજથી સિત્તેર એંશી વરસ પછી તારા વંશમાં ધર્મ જીવતો રહેશે તેમાં તારો ફાળો હશે કેમકે તે આજની તારીખે તારા કુટુંબમાં ધર્મને જીવંત રાખ્યો છે.
ભણે પુઠનો મસ રે; વ, વશ રે, ચેતન !
લો પછć રહે, મૃત વચન નું સદા વજે, ઋ r T ૧૧ : કલ્યાણ : ૬૪/૯, ડિસેમ્બર ૨૦૦૭, કારતક વદ ૨૦૬૩ T
