________________
સાંપ્રત સમસ્યા
જૈનો જો જાગે, તો જરૂર પાલિતાણા-જૂનાગઢમાં પણ માંસાહાર અટકાવી શકે
સૌરાષ્ટ્રમાં આવેલા પાલીતાણા શહેરમાં નદી ઉપરનો પુલ ઓળંગીને પ્રવેશ કરીએ, એટલે તરત જ ઇંડાની આમલેટ બનાવતી રેંકડીઓ જોવા મળે છે. અત્યંત પવિત્ર ગણાતા પાલિતાણા શહેરમાં અમુક વિસ્તારોમાં ખુલ્લે આમ પશુઓની કતલ કરવામાં આવે છે અને માંસનું વેચાણ પણ કરવામાં આવે છે. આવી જ પરિસ્થિતિ ગિરનાર જેવું પવિત્ર યાત્રાધામ જ્યાં આવેલું છે તે જૂનાગઢ શહેરની છે. જૂનાગઢ શહેરમાં તો મુખ્ય રસ્તાઓ ઉપર માંસની દુકાનો આવેલી છે. દ્વારિકા, અંબાજી અને પાવાગઢ જેવા યાત્રાધામોની પરિસ્થિતિ પણ અલગ નથી. રાજસ્થાનમાં આવેલા તીર્થધામ રાણકપુરની તદ્દન નજીક માંસાહાર પીરસતી હોટેલ ખૂલી ગઈ છે. શું આ બધા તીર્થધામોને અભડાવતી માંસ, મચ્છી અને ઇંડાની દુકાનો અને હોટેલો ઉપર સ્થાનિક નગર પાલિકા કે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન પ્રતિબંધ મૂકી શકે ખરી ? તેનો જવાબ આ દેશની સુપ્રીમ કોર્ટે હકારમાં આપી આ પ્રકારના પ્રતિબંધ મૂકવા સામેના બધા જ અવરોધો કર્યા દૂર છે. હવે દડો ગુજરાત સરકારની અને પવિત્ર શહેરની સુધરાઈના હાથમાં છે. આ પવિત્ર શહેરની યાત્રા કરવા માટે આવતા લાખો શ્રદ્ધાળુઓની ધાર્મિક ભાવનાની કદર કરી તેઓ આ પ્રકારનો પ્રતિબંધ જરૂર માવી શકે છે. તેમાં દેશનો કોઈ કાયદો કે બંધારણની કોઈ જ કલમ વચ્ચે નથી આવતી એવું દેશની સર્વોચ્ચ અદાલતે સાબિત કરી આપ્યું છે. આટલું થયા પછી • તે પવિત્ર શહેરોની નગર પાલિકાઓ આ પ્રકારનો ઠરાવ પસાર કરવા તૈયાર ન હોય, તો તેનો અર્થ એટલો જ થાય છે કે, તેને મુઠ્ઠીભર માંસના વેપારીઓના હિતોની જેટલી ચિંતા છે, તેટલી ચિંતા લાખો શ્રદ્ધાળુઓની ધાર્મિક ભાવનાની નથી.
સુપ્રીમ કોર્ટમાં આવેલા કેસની વિગતો મુજબ
ઈ.સ. ૧૯૮૬માં ઉત્તરપ્રદેશમાં આવેલા હરિદ્વારની
જૈનો જાગે તો....? ૦ નિશાળને નવગજના નમસ્કાર
મહાનગર પાલિકાએ એક જાહેરનામું બહાર પાડીને . શહેરની હદમાં માંસ, મચ્છી અને ઈંડાના વેચાણ ઉપર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ ફરકાવીં દીધો હતો. આ પ્રતિબંધ હરિદ્વાર ઉપરાંત ઋષિકેશ અને ‘મુન્ની કી રેતી' વિસ્તારોમાં પણ લાગુ પાડવામાં આવ્યો હતો. આ પ્રતિબંધ ઈ.સ. ૧૯૧૬ના ઉત્તરપ્રદેશ મ્યુનિસિપલ એક્ટની કલમ ૨૯૮ (૨) અન્વયે લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો. આ કલમમાં માત્ર માંસ અને મચ્છીનો જ ઉલ્લેખ નહોતો, હરિદ્વારની મહાનગરપાલિકા આ પ્રતિબંધમાં ઈંડાનો પણ સમાવેશ કરવા માંગતી હતી.
આ માટે તેણે બંધારણમાં ફેરફાર કરી તેમાં ઈંડાને પણ સામેલ કર્યા હતા. મ્યુનિસિપાલિટીના આદેશને પગલે હરિદ્વાર, ઋષિકેશ અને મુન્ની કી રેતી આ ત્રણેય શહેરોમાં માંસ, મચ્છી અને ઈંડાની બધી દુકાનો અને હોટલો બંધ થઈ ગઈ હતી.
ભારતના બંધારણની કલમ ૧૯ (૧) એમ કહે છે કે ભારતનો દરેક નાગરિક દેશમાં કોઈ પણ સ્થળે પોતપોતાનો ધંધો મુક્ત રીતે કરી શકે છે. હરિદ્વાર મ્યુનિસિપાલિટી વિસ્તારમાં માંસનો ધંધો કરતા વેપારીઓને લાગ્યું કે, મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનને આ પ્રતિબંધ દ્વારા તેમનો મુક્ત રીતે ધંધો કરવાનો મૂળભૂત અધિકાર છીનવી લીધો છે. આ લાગણી સાથે તેમણે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના અધ્યાદેશને ઉત્તરપ્રદેશની હાઈકોર્ટની અલ્હાબાદ બેન્ચમાં રિટ પિટિશન કરીને પડકાર્યો હતો. આ કેસનો દસ વર્ષ પછી ચુકાદો આવ્યો હતો. જેમાં ઋષિકેશની મ્યુનિસિપાલીટીના આદેશને વાજબી ઠરાવવામાં આવ્યો હતો. આ ચુકાદા સામે ઓમ પ્રકાશ અને બીજા માંસના વેપારીઓએ ઈ.સ. ૧૯૯૮માં સુપ્રીમ કોર્ટમાં અપીલ કરી હતી. જેનો ચુકાદો આ વર્ષની નવમી માર્ચે આવ્યો હતો, આ ચુકાદામાં સુપ્રીમ કોર્ટના બે ન્યાયાધીશોની બેન્ચે અપીલને ડિસમિસ કરી નાખી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટના વિદ્વાન ન્યાયમૂર્તિઓ શ્રી શિવરાજ વી. પાટિલ અને શ્રી ડી. એમ. ધર્માધિકારીની બેન્ચે જે.ચુકાદો આપ્યો
-
૩૩ : કલ્યાણ : ૬૪/૯, ડિસેમ્બર ૨૦૦૭, કારતક વદ ૧૦૬૩ T
