________________
1િ Vટાર UિC (1)
-
TE
3
કાગડીયા હતા
" શૌપ્રયદર્શન
પૂવ પરિચય : રામચંદ્રજીના પૂર્વજોનો યજ્વલ ઇતિહાસ અહિં રજૂ કર્યો છે. વિજયરાજાના પુત્ર પુરંદર રાજાને કીર્તિધર પુત્ર છે. પુરંદર તેમને રાજ્ય સેંપી દીક્ષા લે છે; કીર્તિધર પણ સુકોશલ બાળક–પર રાજ્યભાર સંપી દીક્ષા લે છે. સહદેવી સુકેશલને મોટો કરે છે, પણ બાળક સુકોશલ તેના પિતા મુનિને જોઇને દીક્ષા લેવા તૈયાર થઈ ન જાય માટે, કીર્તિધર રાજર્ષિ અયોધ્યામાં આવેલ છે, તેમને રાજમાતા સહદેવી નગરની બહાર કઢાવે છે; સુકોશલની ધાવ માતા આ જોઈને દુઃખી બને છે, ને બાળરાજા સુશલને તે હકીકત જણાવે છે. સુકોશલ મહારાજા અશ્વ ઉપર
બેસી કીર્તિધર રાજર્ષિનાં પુણ્યદર્શને નીકળી પડે છે. હવે વાંચો આગળ:
[૩] મા?
સુકેશલની કેવી સૂક્ષ્મ દષ્ટિ ! તેણે માતાનો રાજર્ષિ કીર્તિધર અયોધ્યાની બહાર ઉધાનમાં દોષ ન જોયો. પરંતુ માતા પાસે ભૂલ કરાવનાર એક વટવૃક્ષની નીચે ધ્યાન ધરતા ઊભા રહી ગયા જે સંસાર...સંસારની વાસનાઓ...એમાં દોષ હતા. તેમની મુખમુદ્રા પર સમતા-સમાધિને અમત નથી. જયાં સુધી જીવ સંસારની ભૌતિક વાસરેલાઈ રહ્યું હતું. તપશ્ચર્યાની તેજોમયતા સમગ્ર દેહ નાઓ પર વિજય ન મેળવે ત્યાં સુધી એ ભલો પર પથરાઈ ગઈ હતી. મારુખમણને ધારણ કર્યા કરતી જ રહેવાને..ગુના કરતે જ રહેવાને, જીવને વિના જ તેઓ પાછા વળી ગયા હતા.
ગુના કરતો અટકાવવા માટે સંસારના વિષ- સુશલ અયોધ્યાની બહાર આવી પહોંચ્યો. ચાની વાસનાઓ ઓછી કરવી જ રહી. નામશેષ ચારે કોર તેણે મહામુનિની શોધ કરવા માંડી. તે કરવી જ રહી. વટવૃક્ષ પાસે આવી પહોંચે. મહામુનિને જોતાં જ વિશ્વ પર અધ્યાત્મવાદ આ કામ કરી રહેલ તેનું હૈયું ગદ્ગદ્ બની ગયું. તેની આંખમાંથી છે. એ મનુષ્યને વિષયની પૃહાથી અળગે બનાવે આંસુ છૂટી પડયાં તે મહામુનિનાં ચરણોમાં ઢળી છે. બૂરી વાસનાઓને ભૂંસી નાંખે છે. તેથી મનુષ્ય પડ્યો અને ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી રહ્યો.
ભૂલ કરતે, ગુના કરતે અટકે છે. અને તેથી “ભાગ્યશાળી, આટલો બધો શાક શા માટે ? ' માનવ સૃષ્ટિમાં શાંતિ અને સુખનું વાતાવરણ મહામુનિએ ધ્યાન પૂર્ણ કરી વાત્સલ્યભર્યા શબ્દોથી
સર્જાય છે. અધ્યાત્મવાદ શિવાય મનુષ્યને કોઈ જ રાજા સુકેશલને શાંત કરવા પ્રયત્ન કર્યો. પરંતુ
વાસના વિનાશની પ્રેરણું અને પ્રોત્સાહન આપી સુકેશલનું રુદન ન અટક્યું તેમ જ તે કંઇ બોલી શકે એમ નથી. અને તે સિવાય અન્યાય-અનીતિપણ ન શકયો.'
દુરાચાર અટકે એમ નથી. સુકોશલ આમાં કોઈને દોષ નથી. મારા - સુકોશલ યુવાન હતે. અયોધ્યાના વિશાળ પૂર્વકૃત કમને જ દોષ છે..અને તે પણ સારા
રાજ્યના અધિપતિ હતો. છતાં તેના હૃદય પર માટે જ છે. સહવાસનો અવસર આપણા પાપદય અધ્યાત્મવાદની પકડ હતી. તેની દષ્ટિમાં જ્ઞાનની વખતે જ મળે છે.
જાતિ હતી. તે તિથી તે જગતના પ્રસંગોને ' પ્રભો ! ખરેખર આ સંસાર જ પાપને નિમિત્ત વાસ્તવિકતાની ભૂમિકાએ જઈ શકતા. છે..એવા સંસારથી જ સયું...આપ કૃપા કરી ખરેખર સહદેવીને શે ગુને હતો? તેને મને આ સંસારથી જ ઉગારી લો.”
પુત્રસ્નેહની વાસના સતાવતી હતી. એ વાસનાએ
