________________
દ્રવ્યાનુયોગની મહત્તા
પૂ. પંન્યાસજી ધુરંધરવિજયજી ગણિવર
(ઢાળ-દસમી ગાથા. ૧-૨-૩) ળ ઢાળની બીજી ગાથામાં કહ્યું હતું કે થાય છે. એ બધા જાતિઅંધ સમાન છે. તેઓ
બા ભિન્ન-અભિન્ન ત્રિવિધ તિલક્ષણ, એક ભલું કરવા માંગતા હોય તે પણ તેઓથી ભલું પદારથ પારે,” એ દારરૂપ હતું. તેનું વિસ્તારથી ન થાય. વિવરણ નવમી ઢાળ સુધી કર્યું. આ વિવરણથી શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજે વિંશતિકા ગ્રન્થમાં પદાર્થ ભિન્ન કઈ રીતે છે, અભિન્ન કઈ રીતે છે, ભિન્નભિન્ન કઈ રીતે છે, દ્રવ્ય-ગુણ–પયો કઈ રીતે છે અને ઉત્પાદ-વ્યય ને ધ્રોવ્યસ્વરૂપ કઈ રીતે છે, એ ફળાફામાયિt Rવ સહાબાદ તિથિરિમા સ્પષ્ટ સમજાય છે. આ સ્વરૂપ સ્થિર થાય એટલે બેચાર વિહુ નડ્ડા, મોરવઢા પરમ -૨ દ્રવ્ય-ગુણ ને પર્યાયના પરમાર્થથી ભેદ જે છે–પ્રકારો [ આ સમ્યકત્વ હેય તે જ દાનાદિક ક્રિયાઓ જે છે, તે વિગતવાર વિસ્તારથી જાણવા જોઈએ. સફળ થાય છે. જે માટે ઉત્કૃષ્ટ એવી આ ક્રિયાઓ આ પ્રમાણે દ્રવ્ય-ગુણ–પર્યાયના પરમાર્થો વિસ્તારથી સમ્યકત્વપૂર્વકની હોય તે ક્ષફળને આપનારી છે. 1 વિચારનાર વિસ્તારરુચિસમ્યક્ત્વથી દીપે છે. એ સમ્ય- વગર આવડતનો ગમે તેટલું સારું કરવાની કવ આદરણીય છે, પણ જે એટલી શક્તિ ન હોય ભાવના રાખતા હોય તે પણ સારું કરી શકતો નથી, તે સંક્ષેપથી ઉપરના ભાવ વિચારે–ભાવથી શ્રદ્ધા- ઊલટું બગાડે છે, મોક્ષમાગમાં આગળ વધનારને પૂર્વક માને, વિસ્તારજ્ઞાનવાળા તરફ અનુરાગ રાખે,
પ્રથમ આવડત સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત કરવાની–પ્રાપ્ત કરેલા એવી ચિવાળા જીવને પણ નિજ નિજ ચોગ્યતાનું સમ્યકત્વને સ્થિર અને શુદ્ધ કરવાની જરૂરી છે. સાર દ્રવ્ય સમ્યકત્વ હોય છે.
કહ્યું છે કેઆ પ્રકારના સમ્યકત્વવાળા આમાની દાન
દી , વહુગં દુર છે; ક્યા વગેરે ક્રિયાઓ થોડી હોય તે પણ તે સર્વ સફળ છે, સમ્યકત્વ વગરના આત્માની ઘણું [ સુન્દર બુદ્ધિથી કરેલું ઘણું પણ સુન્દર થતું નથી 1 કિયાઓ હોય તો પણ તે સર્વ અફળ છે. સમ્યકત્વ માટે દ્રવ્ય–ગુણ-પર્યાના ભેદો વ્યવસ્થિત રીતે વિનાની પ્રવૃત્તિમાત્ર ધંધ-ધ્યાધ્ય છે. સમ્યકત્વ ન જાણીને શુદ્ધ સમ્યકત્વને પ્રાપ્ત કરવું એ શ્રેયસ્કર છે. હોય તો તે અગીતાર્થ, તે અને તેને આગળ કરીને શ્રી જિનેશ્વર પરમાત્માના શાસનમાં છ દ્રવ્ય ચાલનારા બધા કદાગ્રહથી ભરેલા હઠમાગ પડે છે, પ્રરૂપ્યા છે. એ છએ દ્રવ્ય અનાદિ અનન્ત છે. આગળ વધી શક્તા નથી. પિતાના દુરાગ્રહથી દુઃખી નથી તે તેની શરૂઆત કે નથી તેને અંત, કોઈ છે. કરા અને દિવાલ વચ્ચે તીરાડો પડી છે. પણ કાળે આ ન હતા, નથી કે નહિ હોય એમ નવા બંધાયેલ બેડિયાના મકાનમાં કઈ કઈ થતું નથી. સદા-સર્વદા આ છએ દ્રવ્યની જગ્યાએ તીરાડે છે.
અવસ્થિતિ છે.
આ છ દ્રવ્યોના નામ આ પ્રમાણે છે. , કે ઉપર મુજબ નુકશાની છે.
ધમસ્તિકાય, ૨, અધમસ્તિકાય, ૩, આકાશારિતકાય, અંજાર તા. ૧૭-૮-૫૬
૪, કાળ, ૫, પુદગલાસ્તિકાય, અને જીવાસ્તિકાય છે - ઉપરાત છ દ્રવ્યોમાં પાંચ અસ્તિકાય છે, કારણ કે
