________________
શાળા નેનપ્રાધાન્
ને
[ સમાધાનકાર:-પૂ. આચાય દેવ શ્રીમદ્ વિજયલબ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજ ] [પ્રશ્નકારઃ- સેવકૅ અમદાવાદ. ]
શ॰ પખિ, ચાતુર્માસિક, સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણમાં અન્તુ સજ્ઝાય સદિસાહુ ? અને સજ્ઝાય કરૂ ? એ આદેશેાપૂર્વક સજ્ઝાયમાં નવકાર મંત્ર, ઉવસગ્ગહર અને સંસારઢાવાની સ્તુતિ ખેલાય છે તેનું શું કારણ ? તેમજ ‘ઝંકારા’ થીમાંડી બાકી સવે ઉંચે સ્વરે ખેલે છે તે કેમ ?
સ॰ પકિખ, ચાતુર્માસિક અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણમાં સજ્ઝાય તરીકે નવકાર મંત્ર, ઉવસગ્ગહર' અને સ'સારદાવાની સ્તુતિ ખેલવાની પર’પરા છે. જ્યારે પૂ. આ. શ્રીમદ્ હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી ભગવતના છેલ્લા સમયમાં ‘અંકારારાવસાર’ આદિના પાઠ આગળ એએશ્રીજીના સ્વર ધીમા પડયા ત્યારે શ્રી સઘ તેમની સાથે ખેલ્યા, ત્યારથી બધાએ સાથે ખેલવાના રિવાજ છે, આવી વૃદ્ધવાણી છે. તેમજ તે ત્રણ પદો મંત્રરૂપ હાવાથી ક્ષુદ્ર નીચ મિથ્યાદૃષ્ટિ દેવ ઉપદ્રવ કરવા માટે વસ્તિમાં આવેલ હાય તા ભાગી જાય આવી મતલબના શબ્દે પંડિતપ્રવર શ્રી વીરવિજયજી મહારાજા સ્વકૃત પ્રશ્નોત્તર ચિંતામણીમાં જણાવે છે.
શં॰ દરેક અનુષ્ઠાના પૂર્વ કે ઉત્તરદિશા સન્મુખ રહી કરવાનું વિધાન જણાવે છે તથા દક્ષિણદેશાને વ કહે છે, તે શુ કારણુ ? તેમજ સામુદાયિક પ્રસંગે સૈા કોઇ તેવી રીતે કરી શકે નહિ તે વાંધા આવે ?
સ૦ ‘૩ત્તરપૂવા પ્રજ્ઞા' એવે શાસ્ત્રો. ના પાઠ છે. એટલે તે એ દિશામાં ક્રિયા કરાય છે. સામુદાયિક ક્રિયામાં આગેવાનાએ એ નિયમ સાચવ્યેા એટલે તેના અનુયાયી
આએ પણ સાચવ્યેા છે, તેમ ઉપચારથી સમજવું. કારણ કે આખ્ખા સમુદાય એ નિયમ સાચવી શકે નહિ.
શ... એક દિન પુંડરીક ગણધરૂ' મૈં લાલ’ એ સ્તવનના કર્તા કાણુ ? તેમજ છેલ્લી કડીમાં ‘જ્ઞાન’ શબ્દથી શુ' સમજવું?
સ૦ ‘જ્ઞાન વિશાલ' એટલે... ‘જ્ઞાનસાગર’ ની સંભાવના થઈ શકે છે. કારણ કે ‘સાગર’ શબ્દ કૃતિમાં બેસતા ન આવવાથી *વિશાલ’ શબ્દના પ્રયાગ કર્યો હાય એમ લાગે છે. ચૈઇયાણુ આવે છે, તે કહેવાય કે
શ૰ ચૈત્યવંદન કે અરિહંત ને અંતે સ્તુતિ જે કહેવામાં સ્તુતિ જોડા મધ્યેની પહેલી જ ખીજી-ત્રીજી પણ કહી શકાય ?
સ॰ ચૈત્યવદન કે અરિહંત ચૈઇયાણુને અંતે સ્તુતિ જોડા મધ્યેની પહેલી અને ખીજી સ્તુતિ કહી શકાય. કારણ કે ત્રીજી સ્તુતિ જ્ઞાન આશ્રિત છે, જ્યારે ચૈત્યવંદન તીથ કર આશ્રિત હાવાથી તીથંકરાની સ્તુતિ કહેવી બ્યાજખી ગણાય.
શ॰ તદ્દન અશકત અવસ્થામાં આવી પડેલ અને નિરાધાર એવા શ્રાવક કે ગૃહસ્થાદિની નજીકમાંથી પસાર થતાં સાધુ કેવા પ્રકારની વ્યવસ્થા કરી શકે ?
સ॰ આ અધિકાર સામાન્ય સાધુના નથી. કારણ કે, અનાચી' ગણાવતાં શિથ ઘેયાય એ પાઠથી ગૃહસ્થનો વૈયાવચ્ચના નિષેધ છે,એટલે તે મુજબ સામાન્ય સાધુએ વવુ' જોઇએ, પરંતુ ગીતા ગુરૂએ ત્યાંથી નીકળતા
