Jain Shikshavali Adarsh Sadhu

Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir

Page 8

-
[ આદર્શ સાધુ એક મનુષ્ય ભંગ પણ ભગવે અને મેક્ષ પણ મેળવે એ કદી બન્યું નથી અને બનવાનું નથી. કહ્યું છે કે – दोपंथेहिं न गम्मइ, दोमुह सुई न सीवए कथं । दुन्नि वि न हुंति कयावि, इंदियसुक्खं च मुक्खं च ॥
એક માણસને બે જુદી જુદી દિશાને પંથ કરે હોય તે એકી સાથે કરી શકતું નથી. તે જ રીતે એક માણસને સોય વડે કંથા સીવવી હોય તે તેના એક મુખથી–એક છેડાથી સીવી શકે છે, પણ બંને છેડાથી સીવી શકતું નથી. તાત્પર્ય કે બે વિરુદ્ધ ક્રિયાઓ કદાપિ એક સાથે કરી શકાતી નથી, તે ભેગ અને મોક્ષ એ બે પરસ્પર વિરુદ્ધ ક્રિયાઓ એકી સાથે કેમ કરી શકાય?”
કઈ ગૃહવાસમાં રહીને વિરક્ત જીવન ગાળે તે અમુક અંશે આધ્યાત્મિક પ્રગતિ સાધી શકે, પણ નિર્વાણસાધના માટે જેવી અને જેટલી પ્રગતિ જરૂરી છે, તેવી અને તેટલી પ્રગતિ સાધી શકે નહિ. દાખલા તરીકે નિર્વાણસાધના માટે પૃથ્વીકાયાદિ સ્થાવર અને દ્વીન્દ્રિયાદિ ત્રસ જીવે યાને સર્વ સૂક્ષ્મ-સ્કૂલની અહિંસા આવશ્યક છે, તે ઘરવાસમાં ક્યાંથી શક્ય બને? વળી એક્ષસાધના સારૂ ઉચ્ચ કેટિને સંયમ જરૂરી છે અને તે માટે પરીષહજ્ય કે તિતિક્ષા અનિવાર્ય છે, તે ગૃહવાસમાં કેવી રીતે કરી શકે? વળી નિર્વાણ સાધના માટે સર્વ ભયને જિતવાની જરૂર છે, તે ગૃહનાં સુખસગવડભર્યા કે સલામતીની ખાતરી આપતાં જીવનને છેડડ્યા વિના કેવી