________________
પાંચ સમિતિ-ત્રણ ગુપ્તિ ]
૪૫
ભક્તકથા ( ભાજન સંબંધી વાત), દેશકથા ( લોક વ્યવહારની વાત ) અને રાજકથા ( રાજ ખટપટની વાત) ને વિકથા કહેવાય છે.
સાધુએ કઠાર ભાષાના કદી ઉપયાગ કરવા નહિ, કારણ કે તેથી સામાને ઘણું દુઃખ થાય છે. કાણાને કાણા, નપુંસકને નપુંસક કે ચારને ચાર કહેવા એ કઠાર ભાષાછે, તેથી સાધુ તેને ત્યાગ કરે.
અધાને અધે. કહે, વરવું લાગે વેણ; ધીરે ધીરે પૂછીએ, શાથી ખાયાં નેણ ?
આદર્શ સાધુ પાપને ઉત્તેજન આપે તેવી ભાષાના ઉપયાગ કરે નહિ. તે હમેશા હિત, મિત અને પથ્યજ એલે. કેછું પણ મનુષ્યને તેએ મહાશય, મહાનુભાવ, દેવાનુપ્રિય વગે૨ે મધુર સખાધનથી ખેલાવે, પણ અલ્યા ! ભૂખ ! બેવકૂફ! ગધેડા! વગેરે કહીને ખેાલાવે નહિ
એષણાસમિતિ સાધુએ કઇ રીતે આહારપાણી વગેરે મેળવવા તેના નિયમે દર્શાવે છે. સાધુને આહાર, પાણી, ઔષધ, પીઠ, ફલક, શય્યા, સંસ્તારક વગેરે જે વસ્તુની જરુર પડે તે તેણે ભિક્ષાથી જ મેળવવાની છે અને તેથી જ તે ભિકખુ—ભિક્ષુક કહેવાય છે. અહી એ સ્પષ્ટતા કરવી જોઈ એ કે સામાન્ય ભિક્ષુક અને આ ભિક્ષુક એક કેટિના નથી. એકને ખાવા મળતુ નથી, એટલે તે ભિક્ષા માગીને પેતાને નિર્વાહ કરે છે અને ખીજાસ વૈભવિલાસના ત્યાગ કરીને નિર્વાણની સાધના માટે ત્યાગી બનેલા છે, તેએ આરંભ–
