Jain_Satyaprakash 1947 12

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 21

અકે ૩ ]. પ્રશ્નોત્તર–ગોધ
[ ૮૦ ૪૨. પ્રશ્ન–શ્રી. જેનેન્જામોના અનુભવથી પ્રસિદ્ધ જ છે કે (૧) જેવી મતિ હોય, તેવી જ ગતિ થાય, ને (૨) જેવી ગતિમાં જવાનું હોય, તેવી જ મતિ થાય. આ બે વાકયોનું યથાર્થ રહસ્ય શું સમજવું?
ઉત્તર–આયુષ્યના બંધકાલની અપેક્ષાએ પહેલું વાકય ઘટાવવું અને પરભવ જવાની નજીકના કાયની અપેક્ષાએ બીજું વાક્ય ઘટાવવું, એટલે આગામિ ભવનું આયુષ્ય બાંધવાના સમયે જેવી મતિ હોય, તેવી જ ગતિ થાય. આ રીતે કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-આગામિભવનું આયુષ્ય બાંધવાના ટાઇમે જેવી મતિ એટલે ભાવના વર્તતી હોય, તેવા આયુષ્યને બંધ થાયઘણું કરીને આવો પ્રસંગ ઘણું જીવન પર્વ તિથિમાં બને છે. માટે જ શ્રી. મહાનિશીયાદિ શાસ્ત્રોમાં પરમ ઉલ્લાસથી વિયાણની ભાવનાને ત્યાગ કરીને વિધિપૂર્વક પર્વતિથિઓની આરાધના કરવાનું કહ્યું છે તે વખતે આત્મા જે સારી ભાવનાઓ ભાવતો હોય, ને સારી રીતે ધર્મારાધન કર્યું હોય, તો શુભ ગતિનું આયુષ્ય બધે છે; ને તેથી ઉલટી યોગ પ્રવૃત્તિ કરતે હેય, તે અશુભ ગતિનું આયુષ્ય બાંધે છે. આને અંગે શ્રો. મહાવીરચરિત્ર આદિમાં જણાવ્યું છે કે, નયસાર વગેરે ઘણું જીવોએ સુપાત્ર દાન વગેરે કારણે શુભ આયુષ્ય બાંધ્યું ને ગર્ભિણી હરિને હણતાં મલિન ભાવનાદિ કારણે શ્રેણિક રાજા વગેરે જીવોએ નરકાયુષ્પાદિ અશુભ આયુષ્ય બાંધ્યું હતું. તે પ્રમાણે કૃષ્ણ વાસુદેવે પણ ૩૫૦ યુદ્ધ કરવાનો પ્રસંગ, મહાભાદિ કારણે નરકાયુષ્ય બાંધ્યું હતું. આ રીતે “મતિ તેવી ગતિ ' આ વાક્યનું રહસ્ય જણાતી હવે “ગતિ તેવી મતિ” આ વાકયનું રહસ્ય જણવું છું તે આ પ્રમાણે. જયારે મ પની નજીકનો સમય હોય, એટલે પરભવમાં જવાને થડે ટાઈમ બાકી હેય, ત્યારે જે ગતિમાં જવાનું હોય, તેવાં ચિહ્નો જણાય છે. એટલે જેઓ શુભ ગતિમાં જવાના હેય તેમની ભાવના, ભાષા ને પ્રવૃત્તિ સારી જણાય. અહીં દષ્ટાંત તરીકે-મુક્તિમાં જનારા છો, સવાઈ સિદ્ધ વિમાનના છો, ધન્ય કુમાર, શાલીભદ્ર વગેરે જાણવા. ને જે જીવો અશુભ ગતિમાં જવાના હોય, તેમની ભાવના વગેરે અશુભ જણાય. અહીં દષ્ટાંત તરીકે કૃષ્ણ વાસુદેવને લઈ શકાય. તેમને નરકમાં જવાના નજીકના સમયે જરાસંધને મારવાની ભાવના વગેરે ચિહ્નો પ્રગટ થયાં હતાં. વિશેષ બીના શ્રી. સંવેગમાલા વગેરેમાંથી જાણવી. ૪૨
૪૭, પ્રશ્ન–આત્મતત્વનું સ્વરૂપ શું?
ઉત્તર–જે કર્મ કર્તા, અને તેના ફલને ભગવે, બાંધેલા કર્મના ઉદયાનુસાર જુદી જુદી ગતિમાં ફરે, ને સમ્યગ્દર્શનાદિ મેક્ષમાર્ગની નિર્મલ સાધના કરી મોક્ષમાં જાય તે આત્મા કહેવાય. અથવા જ્ઞાનાદિ પર્યાને “સતતિાનેતોતિ આમા' પામે, તે આત્મા કહેવાય છે. કર્યું છે કે –
यः कर्ता कर्मभेदानां, भोक्ता कर्मफलस्य च ॥ संसद्म परिनिर्यात्ता, स ह्यात्मा नान्यलक्षणः ॥१॥