________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેનો અને સત્ત્વગુણ
લેખક-શ્રીયુત શંકરલાલ ડાહ્યાભાઈ કાપડીયા જે શાસ્ત્રના પરિપકવ જ્ઞાનનો અભાવે કેવી વિચિત્ર વાતે વાંચવા મળે છે!
ગ દિવાકર' નામનું એક ગનું પુસ્તક છે. તે યોગના અભ્યાસ માટે આશીર્વાદરૂપ છે. કારણ કે વેગ માર્ગની તેમાં લેખક મહાશયે ઘણી છણાવટ કરી છે. પરંતુ સાથે સાથે તે મહાશયે કઈ કઈ સ્થળે જન ધર્મ સંબંધી ઉલ્લેખ કરેલ છે, તે કે અસંબદ્ધ અને હાંસી ઉપજાવે તે છે તે આ નીચેના લખાણથી વિચારક વાચક બંધુઓને ફુટ થયા સિવાય રહેશે નહિ.
છે. દિવાકર'ના લેખક મહાશયે વેગ દિવાકરના ૬૭મા પાને નીચે પ્રમાણે લખાણ આલેખ્યું છે :
“જૈન લોકો કહે છે કે માત્ર તમે ગુણ અને રજોગુણ છે. તમોગુણને અધર્મ અને રજોગુણને ધર્મ એમ તેઓ માને છે. જેટલું જેટલું આ ચલન વલનું છે, તેટલું તેટલું બધું આવા ધર્મમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે. અને જેટલી જેટલી સ્થિરતા અને સ્તબ્ધતા જવામાં આવે છે તેટલી તેટલી અધર્મથી ઉત્પન્ન થાય છે એ જૈનોને સિદ્ધાંત છે.”
વળી બીજે સ્થળે ૭૧મા પાને નીચે પ્રમાણે આલેખે છે, જે ઉપર્યુક્ત લખાણથી વિધ સૂચવે છે –
“જેન લેક તે કહે છે કે કર્મથી કરીને આત્માને બંધ થાય છે. તે કર્મ આત્માને માત્ર વળગી રહ્યું હોય છે. અથવા તે તેને લેપ આત્મા ઉપર ચઢેલો હોય છે. અથવા આત્મા અને કર્મ એ બન્નેને મળી એક મિત્ર ગોળ બનેલો જ હોય છે. તપ કરવાથી આત્મા તેમાંથી મુકત થાય છે. આ તપ જાણે કમને હળવે હળવે જોઈ નાંખે છે. એનું નામ નિર્જરણ અથવા તે આત્મા ઉપર કર્મનો લેપ ચડવા દેવો નહીં એનું નામ સંવર.”
જૈન દર્શનના પુસ્તકના આધારે ઉપયુંકત પ્રથમ ફકરો લખ્યા હોય તેમ લાગતું નથી. તે જૈનધર્મના ઉપલકીઆ જ્ઞાનને આભારી છે. તે આ નીચે જણાવેલ બાબતે ઉપરથી સ્પષ્ટપણે સમજાશે.
બીજા ફકરામાં લેખક મહાશયે જણાવ્યું છે કે “સંવર તત્વ” જેને માને છે. હવે જો સંવર તત્વનું યથાર્થ જ્ઞાન લેખક મહાશયે મેળવ્યું હોત તો સત્વગુણને અભાવ જૈન દર્શનમાં બતાવ્યું છે તે કહેવાનું કારણ રહેત નહિ.
સંવર એટલે જે આવતા કર્મને રેકે તે સંવર. સંવરના–સમિતિ, ૩ ગુપ્તિ , ૨૨ પરિષહ, ૧૦ યતિધર્મ, ૧૨ ભાવના અને ૫ ચારિત્ર; એમ સર્વ મળી ૫૭ ભેદ થાય છે. સંવર તત્ત્વ ચારિત્રનું પિષક છે. ચારિત્ર એટલે સ્વસ્વભાવમાં રમણતા. હવે જેમાં આત્મતમના રહેલી હોય તે સત્ત્વગુણ વિહેણું કેમ કહી શકાય? સગુગ એટલે ચિત્તમાં પ્રકાશ કરે છે. આત્મજ્ઞાનથી જ ચિત્તમ પ્રકાશ થાય છે. તે પછી સત્ત્વગુણ જેને માનતા નથી, તે લખાણ તેમના બીજા ફકરાથી જ માલુમ પડે છે.
For Private And Personal Use Only
