Jain Dharm Prakash 1961 Pustak 077 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir
એકાંતે સુખ અગર દુઃખ હતું જે નથી
લેખક–બાલચંદ હીરાચંદ સાહિત્યચંદ્ર - માલેગામ
માંગી કરી
એમ થતું નથી
અનુભવાય છે. આના મને
જગતમાં ઇવમાત્રને રોકી વખતે સુખ સાગર છે ને ? એની ખાત્રી કરી લેવી ઘટે છે. એટલું જ દુ:ખની સંવેદના ચાલતી જ રહે છે. એકાંતે સુખ નહીં પણ સુખ મેળવવા માટે પ્રયત્ન કરતાં દુ:ખની જ ચાલતું રહે ચાર એકોતે દુ:ખે જ અનુભવેત પર પરા તે નહીં લાગે છે ? એની પણ ખાત્રી કરી રહીએ એમ નતું નથી. સુખ આવે છે ત્યારે તે લેવી જોઈએ. પણ એમ થતું નથી. નજર સામે તો આનંદની સંવેદના અનુભવાય છે, અને દુ:ખ સુખના મનડર ચિત્રો ઉભા થાય છે. અને આપણું આવે છે ત્યારે તેવી કટુ વેદના અનુભવાય છે. મનને લલચાવે છે. અને આ પવે પણ એવા કાપદુ:ખ• વિદEા ત્યારે ખૂબ અનુભવવામાં આવે છે, નિક સુખ મેળવવા તૈયાર થઈ જઈએ છીએ, ત્યાર પછી રાવતું સુખ કાંઈફ વધારે આનંદ આપણી બુદ્ધિ મેહથી બહેર મારી જાય છે. આપણે આપના દેય છે. ઘણી વખત સુધી ખના ભુલાવામાં પડી જઈએ છીએ. અને આપણા કાયં થી દુ:ખની વેદના અનુભવ્યા પછી ને જમવાનું મળે અનિષ્ટ અને દુ:ખદાયક પરિણામ આવશે એ તો તે નાજન વધારે આનંદ આપે છે. તેમ ધણું આપણે સમજી શકતા નથી. અને જ્યારે એના સુખ ભાવ્યા પછી દુઃ ખેછે. પ્રસંગે ઉપસ્થિત થાય પરિણામોની તાવળ આપણને સતાવવા માંડે છે. છે ત્યારે દુ:ખની વેદના બમણી થાય છે. એ ત્યારે આપણે આપણા કન્ય માટે પશ્ચાતાપ કરીએ ઉપરથી એમ જોવામાં આવે છે કે, દુ:ખ અને છીએ, પણ ત્યારે ધાણું મેડુિં થઈ ગયેલું હોય છે. સુખ એ પિઆની બે બાજુઓ જેવું હોય છે. કારણું એના કહેવા પરિણામે ભગવ્યા વિના ઘણા વખત સુધી રાત્રિના અંધારાને અનુભવ થયા છુટકે છે તે નથી, પછી દિવસ કથા ઉગે છે એવી તાલાવેલી જાગે છે. દ્રવ્યથી સુખ આપોઆપ આવે છે એવી ધાર અને દિવસ ઉગતા આનંદ અનુભવાય છે. તેમ એક વખત મગજમાં ભરાઈ જાય છે ત્યારે દ્રવ્ય દિવસને અજવાળાને અનુભવે જ્યારે ઘણા વખત મેળવવાના સાધનોની શોધ આપણે શરૂ કરી દઈએ સુધી લેવામાં આવે છે ત્યારે રાત્રિના અંધારાની છીએ ચોરી કરીને દ્રવ્ય મળે છે તેમ વિશ્વાસઘાત કરે અને શીતલતાની ઝંખના જાગે છે. ઉનાળાની દ્રવ્ય મળે છે. પણ એમાં અપકીર્તિને ભય જણાવાને ગરમીથી મનુષ્ય ત્યારે અકળાઈ દુ:ખ ભોગવે છે, લીધે તે માર્ગ બનતા સુધી લાકે સ્વીકારતા નથી. ત્યારે તે વરસાદના શીતળ છાંટણાની ઝંખના કરે તે પણ એવા માગે લેનારા લેકે જગતમાં નથી છે. મતલબ કે, એક જ સ્થિતિ અખંડ રીતે કેઈને એમ તો નથી જ. એભ હોય તે જેલખાનાઓની ગમતી નથી, તેમ હોતી પણું નથી. પણ સુખની વસ્તી ઉભરાતી ન હોય. અને અનેક કછુઆ અને સ વેદના હમેશા ચાલુ જ રહે એવી વાસના માત્ર કંકાસે જગતમાંથી કયારના નષ્ટ થઈ ગયા હોત. મનમાં તરંગિત થયા કરે છે. અને એ સુખ મેળ- દ્રવ્ય મેળવવાના લેભને રોગ એક વખત મનુષ્યને વવા માટે મનુષ્ય અનેક જાતના ખાટા ઉભા વળગે છે ત્યારે કોઈ રીતે તે સાજો થતો જ નથી. કરે છે. અને એમ કરતાં સુખ થાય છે જ એમ અને એ રાગ ગમે તે કાર્ય કરવાને પ્રેરે છે. જેમ એકાંતે બનતું નથી. ઉલટા એમાંથી અનેક જાતના બિલાડી દૂધ પીવા માંડે છે ત્યારે એ પિતાની દુ:ખની ભૂતાવળ જાગે છે. અને સુખને બદલે આંખ બંધ કરી દે છે અને મનમાં માની લે છે કે દુ:ખની પરંપરા વધુ જાગે છે. એટલા માટે જ આપણને કોઈ જોતું નથી. પણ જ્યારે માથામાં આપણે જે કાંઈ કરીએ તેથી સુખ જ મળવાનું ડાંગ પડે છે ત્યારે જ એને પિતાની ચેરીનું ભાન
( ૨૦ ) .