Jain Dharm Prakash 1950 Pustak 066 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

પ્રભુસેવાની પ્રથમ ભૂમિકામાં
[ લેખક–ડેભગવાનદાસ મનઃસુખભાઈ મહેતા M. B. B. s. ]
(અનુસંધાન પૃ ૧૬૫ થી શરૂ ) “પ્રાપતિ પ્રવચન વાક –
અગાઉ “ દષ્ટિ ખૂલે ભલી રે' એને પરમાર્થ વિચાર્યો, તે આ ભલી દષ્ટિ કેમ ખૂલે ? તે માટે કહ્યું કે “ પ્રાપતિ પ્રવચન વાક' અર્થાત પ્રવચને વાણીની પ્રાપ્તિ થાય તે આ દષ્ટિ ખૂલે. આ “પ્રવચન' શબ્દ સમજવા જેવો છે. હાલમાં તે લેકે વિવેક વિના ગમે ત્યાં ને ગમે તેવા પ્રસંગમાં આ મહાન શબ્દને શિથિલ (Loose ) પ્રયોગ કરે છે. સામાન્ય પ્રાકૃત જનનું ( Payman ) સામાન્ય વિષયક ( Cominion place ) ભાષણ કે વકતવ્ય પણુ “ પ્રવચન' કહેવાય છે ! પશુ અત્ર તે ખરેખરા પરમાથેથી તેને પ્રયાગ કર્યો છે. પ્રવચન એટલે પ્રકૃષ્ટ વયન, પ્રમાણુ વચન, પ્રમાણભૂત આપ્તપુરુષનું વચન. જે વચન સર્વથી પર છે કે જેનાથી પર કોઈ નથી એવું પ્રક પામેલું (supreme & sublime ) વચન તે પ્રવચન. આવું પરમાથે પરમ વિશ્વાસ થગ્ય, પરમ પ્રમાણભૂત, “ તતિ ' કરવા યોગ્ય પ્રકૃષ્ટ વચન કેવું હોય ? વીતરામ સર્વ - નું જ, રાગ, દેશ અને મેહ એ ત્રિદોષ જેને સર્વથા નિવૃત્ત થયા છે, એવા પરમ પુરુતમ સર્વજ્ઞ વીતરાગનું વચન તે જ વાસ્તવિક " પ્રવચન' કહેવા યોગ્ય છે.
કારણ કે જેના દોષ ને આવરણ કન્યા છે, અર્થાત રાગ-દ્વેષ-મહાદિ દેવ અને જ્ઞાન-દર્શન આવરણ ટળ્યા છે, તે જ પુરુષ “ આપ્ત' ( વિશ્વાસપાત્ર) હેવા યોગ્ય
છે; કારણ કે જ્ઞાનને આવરણ હોય તે અપૂર્ણ જ્ઞાનને લીધે તેનું “પ્રાપ્ત” તે વચન અસત્ય પણું હોય, તેના પર વિશ્વાસ મૂકી શકાય નહિં. અને આપ્ત રાગ-દ્વેષ-મહાદિ હોય છે તેથી પણ અસત્ય વધવાને પ્રસંગ આવે,
એટલે પણ વિશ્વાસ રાખી શકાય નહિં. પણ નિરાવરણ જ્ઞાન હોય અને રાગ-દ્વેષ રહિત -નિર્દોષપણું હોય, તે જ તેનું વચન સંપૂર્ણ સત્ય હેઈ વિશ્વાસપાત્ર હેય-આત હેય. જે જે વિષયમાં નિષ્ણાત હોય તે વિષયમાં તેનું વચન જ પ્રમાણભૂત (Authority ) ગણાય, તે સામાન્ય નિયમ પ્રમાણે અતીન્દ્રિય એવા આત્માદિ વિષયમાં અતીન્દ્રિય જ્ઞાની એવા સર્વત આપ્તપુરુષ પ્રમાણભૂત હોઈ, તેનું જ વચન પ્રમાણ છે; કારણ કે તે યેગી ધરે આત્મસ્વરૂપનું સાક્ષાત દર્શન કરી તેની પ્રાપ્તિ કરી છે, અને તથારૂપ અનુભવ કરી પોતે સહજ અમસ્વરૂપ એવા સાક્ષાત્ “ પ્રભુ ” બન્યા છે. અને જેવું આત્મસ્વરૂપ તેમણે દીઠું તેવું યથાર્થપણે તેમણે કહી દેખાયું છે. (“Tદદ્ધિ * " दोषावरणयोनिनिःशेषास्त्यतिशायात् । જવવિઘણા સ્ત્રોતો વધારસ્ત્રા ” શ્રી સમંતભદ્રાચાર્ય કૃત આપ્તમીમાંસા