________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે એમાં કોનો વાંક ?
અનુ-અભ્યાસી. બી. એ. દરેક મનુષ્યની ઇચ્છા એવી હોય છે કે હું સુખી રહે; પરંતુ કોઈ પણ માણસ સુખી દેખાતો નથી. કેમકે મનુષ્યની ઈચ્છાને ઝરે ખૂટતું નથી અને
જ્યાં સુધી ઈચ્છા રહે છે ત્યાં સુધી ચંચલતા રહે છે જ. જ્યાં ચંચલતા છે ત્યાં સુખ કયાંથી હોય? “અરાત૪ કુત્તર ગુલમ્ ?” પછી કયારેક ઈચ્છા પૂરી થાય છે તે લેભ થાય છે અને પૂરી ન થાય તો ક્રોધ થાય છે. અશાંતિ વધતી જ જાય છે. એટલા માટે આપણે પહેલાં ઈચ્છાનું દમન કરવું જોઈએ કેમકે આપણે માટે એ નકામી વસ્તુ છે. જે આપણો માલિક આપણને કયારે કયી વસ્તુની આવશ્યકતા છે એનો ખ્યાલ રાખે છે અને તે પોતે આપણને આવશ્યક વસ્તુનું પ્રદાન કરે છે તે પછી આપણને એ ચિંતાજાળમાં ફસાઈ રહેવાની સ્વર્ગોમાં અને કદીક નરકમાં ખરેખર અનેક પ્રકારે જન્મ ધારણ કરીને અને એનું શ્રવણ કરીને જીવ સદા નૃત્યની ગતિને વર્તાવે છે, જાતજાતના નાચ નાચે છે.
. કલ્પના–“ નટચરણ” અને “ નૃત્તગતિ ” એ નામ અને એને જેનછદાશાસ્ત્રીઓ સિવાય અન્ય છંદ શાસ્ત્રીઓએ “સંરકૃત' છંદ તરીકે પણ નહિ કરેલું નિર્દેશ આ બે મૂળે પાઈયે છંદ હશે એવી કલ્પના કરવા મને પ્રેરે છે.
. સંપ્રદાય-રત્નમંજૂષાના કર્તાનું નામ ઇત્યાદિ જાણવામાં નથી. પ્ર. વેલણકરનું માનવું એ છે કે એઓ કઈ જૈન આચાર્યું છે, કેમકે એમના ભાષ્યકાર જેન છે અને * નટચર' તેમજ ' નૃત્યગીત” એ બે છંદની હેમચન્દ્રસૂરિને જ-જૈન આચાર્યને ખબર છે.
ભાગ્યકાર જૈન છે, કેમકે મંગલાચરણ તરીકે એમણે વીર જિનેશ્વરને નમસ્કાર કર્યો છે. વળી એમણે જે ઉદાહરણો આપ્યાં છે તે પૈકી કેટલાયમાં જૈન દર્શનનું નિરૂપણ જોવાય છે. વિશેષમાં ૧નય અને બંધ ઈત્યાદિ વિષે સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ છે, આ ભાષ્યકાર શ્વેતાંબર છે કે દિગંબર તેને નિર્ણય કરવો બાકી રહે છે. “કન્નડ ” લિપિમાં આ ભાષ્ય સહિત મૂળ લખાયેલી બે હાથપોથીઓ ઉપરથી આનું સંપાદન થયું છે એ જોતાં આ દિગંબરની કૃતિ હશે એમ ભાસે છે. બીજી બાજુ અ. ૭ સે. ૩૦ ને ઉદાહરણુમત “વિનવધથિત ' એ ઉલ્લેખ કવેતાંબરીય વલણ દર્શાવે છે. અંતમાં ભાગ્ય (પૃ. ૩૪) ગત નિમ્ન લિખિત ઉદાહરણ રજૂ કરી હું વિરમું છું –
" यजिनगीत स्पष्टपदार्थ गणधरविरचितमृदुविशदपदं तद्देत्त्वविभागव्यक्तिगभीरं सुनिपुणबहुविधनयशतवद्दनम् । स्वार्थविशेषध्यानपुराण क्षपयति मलमपि जनयति पटुतां
तद्भुवनैकज्योतिरुदारं श्रुतमपरमयतु मम मतितिमिरम् ॥" ૧ જુઓ પૃ. ૩૪. ૨ જુઓ પૃ. ૨૪. ૩ જુઓ પૃ. ૩૪.
_
_
For Private And Personal Use Only
