________________
અંક ૧• મો] સ્ત્રી–ઉચ્ચ શિક્ષણ
૨૪૩ બદલાતાં જૈન ધર્મે તેનું મૂળ સ્વરૂપ ગ્રહણ કરવાનું રહે છે અને સ્ત્રીઓને ધર્મમાં સ્થાપેલા તેના મૂળ સ્થાને મૂકવાની રહે છે.
(૪) સ્ત્રીઓને ઉચ્ચ શિક્ષણની આવશ્યકતા બતાવ્યા પછી આપણા સમાજે સ્ત્રીઓના ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે કેવી વ્યવસ્થા કરવી તે જોવાનું રહે છે.
સ્ત્રી કે પુરુષ ઉરચ શિક્ષણ લઈ શકે અને ભવિષ્યમાં તે શિક્ષણને લાભ પોતે કે સમાજને આપી શકે તે માટે તંદુરસ્ત શરીરની જરૂર છે. ઉચ્ચ શિક્ષણ લેનાર સ્ત્રીઓના ઘણાખરાના શરીરો તકલાદી જોવામાં આવે છે. જૈન સમાજમાં તે આ સ્થિતિ વિશેષતઃ જોવામાં આવે છે માટે શરીરને નાનપણથી પૂરતું પોષણ અને વ્યાયામ મળી શકે તેવો પ્રબંધ હોવો જોઈએ. કન્યાઓની વખતોવખત વૈદકીય તપાસ કરાવવી જોઈએ. બીજું, જેનોની વસ્તીવાળા મોટા શહેર મુંબઈ, અમદાવાદ, ભાવનગર, સુરત જેવામાં કન્યાઓના અભ્યાસ માટે પ્રાથમિક શાળાઓ ઉપરાંત હાઈસ્કૂલ પણ છે. મેટા શહેરમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે કોલેજો પણ છે. મુંબઈ, અમદાવાદ કે બનારસ જેવા ઉચ્ચ શિક્ષણના કેંદ્રોમાં જૈન કન્યા છાત્રાલયે હોવા જોઈએ. તેમાં જૈન ધર્મના આચારવિચાર સાથે કન્યાઓ અભ્યાસ માટે રહી શકે અને અભ્યાસ તથા રહેવાને અંગે જે કાંઈ ખર્ચ થાય તે છાત્રાલય તરફથી મળે તેવી શેઠવણ કરવી જોઈએ. જેનોમાં ઘણું ધનાલ્યો છે, ઉચ્ચ શિક્ષણના પ્રેમી પણ છે. તેઓને આવા કાર્ય માટે સતત પ્રેરણું કરવાની રહે છે. મુંબઈમાં કન્યા છાત્રાલય માટે શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયના સંચાલકોએ જે યેજના કરેલ છે તે સ્તુત્ય છે. ઉચ્ચ શિક્ષણ લેતી કન્યાઓને માટે અમદાવાદ, બનારસ - જેવા શહેરોમાં છાત્રાલયની જરૂર છે. જેન યુનિવસીટી સ્થાપવાને સવાલ વધારે વિચારણુ માગે છે, મોટા ખર્ચને સવાલ છે એટલું જ નહિ પણ એવી એકદેશીય સંસ્થામાં અભ્યાસ કરવાથી જીવનદષ્ટિ સંકુચિત ન બની જાય, આપણાથી વિશેષ શક્તિ અને બુદ્ધિવાળા વિદ્યાથીઓનો સહવાસ ઓછો ન થઈ જાય, વિગેરે પ્રકારના ભય પણ રહેલા છે. સમૃદ્ધ જૈન છાત્રાલયે વિદ્યાના ધામમાં હોય, તેની સંપૂર્ણ વ્યવસ્થા હોય, આપણુ ઘરમાં સંભાળ રાખી શકાય તેથી પણ વધારે સંભાળ વિદ્યાથીઓની લેવામાં આવતી હોય, ખાસ કરીને કન્યા છાત્રાલયમાં પુખ્ત ઉમરની સ્ત્રીઓની દેખરેખ હોય તો આવા છાત્રાલય ઉચ્ચ શિક્ષણ માટેની બધી જરૂરીઆતો જેને સમાજને પૂરી પાડી શકે છે, એટલે જેન યુનિવસીટી કે જેન કેલેજે કરવાના મારા કરતાં પહેલાં આવા જેન છાત્રાલય ઊભા કરવાની વધારે જરૂર અમને જણાય છે.
ટૂંકામાં કુટુંબ, સમાજ, ધર્મ અને રાષ્ટ્રની સેવા માટે, યોગ્યતા ધરાવતી અમુક સ્ત્રીઓને ઉચચ શિક્ષણ આપવાની અને તે માટે પૂરતી ગોઠવણ કરવાની પૂરેપૂરી જરૂર છે.
– પલ્લવ
