________________
અંક ૧૦ મે |
સાધકની સાધના–પ પૂ ગવ પર્યુ ષા
૨૫૧
k
આમાં નારદને મુનિપુંગવ કહી તપની પ્રધાનતા બતાવી છે, તેમ આ ઠેકાણે પણા પતે સર્વ પની કરણીની અપેક્ષાએ તપપ્રધાન પર્વ ગણી પવ પુંગવ ” કહેવામાં આવ્યુ છે. ઉપરના શ્લોકમાં મહર્ષિ વાલ્મીકિએ મુનિ શબ્દ સાથે તપને જોડી તપનુ જે મહાત્મ્ય બતાવ્યુ` છે, તે આપણા તપવિધાન પતે પુષ્ટિ આપે છે. આવા ઉદાહરણા આછાં જ મળી શકે.
પર્યાં અને તેના પ્રભાવ—
શાસ્ત્રકાર મહારાજાઓએ ધમકરણી કરનારા જીવે માટે પવની સ્થાપના કરી છે, એ આપણે જાણીએ છીએ. બધા જીવા હંમેશાં સરખી રીતે ધર્મકરણી કરનારા હેાતા નથી, તેમજ બધાના ક્ષયાપશમ પણ એક સરખા હોતા નથી. ભિન્ન ભિન્ન પ્રકૃતિથી પાષાયેલુ મનુષ્ય જીવન પોતાના શ્રેય માટે કાંઈક સાધના સાધી શકે, તે માટે પર્વના પણ કેટલાક ભેદા પાક્યા છે. પ્રારંભમાં ખીજ, પાંચમ, આઠમ-આ માસિક બાર દિવસે પર્વ તરીકે ગણીને આરાધનાના બતાવ્યા.
મુમુક્ષુ જીવા જેએ હમેશાં ધર્માંકરણી કરનારા છે, ધમ સન્મુખ રહેનારા છે, સ્વાધ્યાયના સતત અભ્યાસી છે, સ્વરૂપમાં રમણુતાવાળા છે, પરમાનદ પદની પ્રાપ્તિની ઈચ્છા - વાળા છે, સદાય જાગૃત છે, સમય માત્રને પણ પ્રમાદ કરતા નથી, જેની પ્રકૃતિ વિકૃતિ પામતી નથી, એવા મહાન આત્મા માટે તે પોતાના જીવનના બધાય સેિ। લગભગ
સરખા ગણાય.
પરંતુ સંસારી જીવા સંસારમાં જ મગ્ન રહેનારા કાંઈક આસક્તભાવ આછા કરી પોતાના આત્માને ધમ સન્મુખ કરે, આ હેતુથી પૂર્વાચાનાએ પની ક્રમિક ચેાજના અને મહાત્મ્ય બતાવ્યું છે. જે પ્રતિમાસનાં ખાર પર્વની આરાધના કરી પાપની આલાચના કરી શકતા નથી તેમને માટે ચાતુર્માસ્ય આરાધનાનું ફરમાવ્યું, પરંતુ અશુભ કમના ઉદયે તે પણ જેનાથી બની શક્તી નથી તેને છ માસિક તપપ્રધાન ( આંબિલ ) નવપદની આરાધનાનું વિધાન બતાવ્યું, મૈં પણુ જેનાથી ન બન્યુ તેણે તે આ વાર્ષિક સવત્સરી આરાધન જરૂર કરવું જ જોઇએ. આ આરાધન તે જ પર્યુષણ પવ' છે, કે જેનું મહાત્મ્ય પરમ શુભ ગતિનું કારણ છે.
આરાધક દશામાં પડતા આયુષ્યમધ શુભ ગતિ પ્રાપ્ત કરાવે છે—
જ્ઞાનીઓએ સંસારી જીવેાના ભલાને માટે કેટલું સૂક્ષ્મ નિરીક્ષણ કર્યું. છે તે વિચારવા યેાગ્ય છે. આરાધક જીવાને આરાધનામાં વેગ મળે, આરાધનાનું ફળ સમજાય તેમજ તે પ્રતિ ઊમિ ખેંચાય એ હેતુથી એવું નિદાન કર્યુ. છે કે—આરાધક દશાને પ્રાપ્ત થનારા જીવ એટલે સમ્યગ્ ધ કરણી કરનારા વધ કરણી કરતી વખતે જો આગલા ભવનું આયુષ્ય ખાંધે તે। શુભ ગતિનું આયુષ્ય અધાય. આ ધર્મકરણીનું ફળ બતાવ્યું. આગામી ભવનું આયુષ્ય આંધવાના નિયમ શાસ્ત્રકાર એવા બતાવે છે કે આખા જીવનના ત્રણ ભાગમાંથી એ ભાગ
