________________
૫૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[દ્વિતીય શ્રાવણુ
ગયા પછી ત્રીજે ભાગે, નવમે ભાગે કે સત્યાવીશમે ભાગે નવા ભવનું આયુષ્ય બંધાય. કદાચ આ વખતે ન બંધાય તેા પછી છેલ્લે જીવનનેા અન્તદૂત કાળ બાકી રહે ત્યારે તે અવશ્ય બંધાય જ. કહેવાનું તાત્પ કે સમ્યગ્ ધર્મક્રિયામાં આરૂઢ થયેલા જીવ તે વખતે નવા ભવનું આયુષ્ય બાંધે તે અવશ્ય શુભ ગતિના બંધ પડે. આ શુભ ગતિ પ્રાપ્ત કરી, સુખને આસ્વાદ લેતા અનેક જન્મમરણનાં દુઃખા દબાવતા જીવ ક્રમેક્રમે શુભ અધ્યવસાય પર આવી છેલ્લે આત્મિક શાંતિ-મેક્ષ મેળવી શકે.
વાસનાક્ષય એ સર્વ સિદ્ધિનું મૂળ છે—
આ મહાપર્વનું માહાત્મ્ય સાત્વિક ક્રિયા અને તેમાં રહેલા અપૂવ ભાવને આભારી છે. ખાવું, પીવુ, કરવુ, હરવુ અને મેાજમજા કરવાનું આ લૌકિક પવ* નથી. લૌકિક પર્વાં અનેક વ્યવસાય, અનેકવિધ પ્રવૃત્તિ અને અનેક આર્જસમારંભથી બંધનું કારણ છે ત્યારે આ લકાત્તર પ, જ્ઞાન, ધ્યાન, જપ, તપ, સજ્ઝાય, વંદન, પૂજન, યજન, શ્રવણુ, મનન, ચિન્તવન, ભક્તિ, ભાવના, ઉપાસના તેમજ સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, પ્રત્યાખ્યાન, આલેચના આદિ સંવર ક્રિયા કરાવી આશ્રવદાર શકે છે અને કમની નિર્જરા થતાં જીવ ઊર્ધ્વગામી અને છે. તેથી જ આ પંતે પપ્ગવ કહેવામાં. આખ્યુ છે. વળી આ પર્વને મુક્તિ પ પણુ કહી શકાય કેમકે જીવને ક્રમ સાથે યુદ્ધમાં ઉતરવુ પડે છે, કે જે યુદ્ધથી—સંગ્રામથી આ આત્મા દીધ સમયની માયાવી પરાધીનતાની જાળ તેાડી સ્વાધીનતારૂપી સ્વરાજ્યને પ્રાપ્ત કરે છે, પરશા–પરભાવને તજી સ્વદશા–સ્વભાવમાં આવી જાય છે. આ સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવાનું મેટામાં માટુ અને અતિ કઠણુ કાર્યાં વાસનાક્ષયનુ છે. આ પતે વાસનાક્ષય પર્વ કહીએ તે પણ ખાટું નથી, કેમકે જ્યાં સુધી સંસારના પદાર્થો પર આસક્ત ભાવ, મૂર્છાભાવ, વાસના, ઇચ્છા કે મમત્વભાવ છે .ત્યાં સુધી ચિત્તની શુદ્ધિ નથી અને ચિત્તની શુદ્ધિ વિના પરમ મંગળરૂપ બે ઘડીની સાવદ્ય યેાગના ત્યાગની ક્રિયા જે સામાયિક તે પણ બની શકતી નથી, તે પછી પદ્મનપાઠેન, ` શ્રવણુમનન, વનપૂજન, વગેરે શુદ્ધભાવથી ક્યાંથી થાય ? કદાચ વ્યવહારથી સામાયિક, પ્રતિક્રમણુ, ઉપવાસ, પૌષધ આદિ વ્રતે આદરે તો પણ ભાવશુદ્ધિ વિના આત્મિક લાભ મળી શકતા નથી. કહ્યુ પણ છે કે,—
નામાન્તિદાય ચા લર્વાન, ઘુમાંવૃત્તિ નિઃસ્પૃહા । निर्ममो निरहंकारः स शान्तिमधिगच्छति ॥
જે જીવ સર્વ કામવાસનાને તજી નિઃસ્પૃહ થઈ વિચરે છે તથા જેની વાસના ટળી જાય છે તે જ ધમને માર્ગે વળી શાંતિને પામે છે.
નીચેના શ્લોક પણ મમત્વત્યાગ કે વાસનાક્ષયને પુષ્ટિ આપે છે.
चित्रं न चित्रं न सृतिर्विचित्रा, पान्थेषु चैतत्परमं विचित्रं । अध्वानमाता ह्यभयं तथापि, दृढं प्रसक्ताः खलु खाद्यभारे ॥
