________________
૧૦૬
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
[ ફાગણ
કાઢવાની ટેવ પાડવામાં આવે તે એનુ દુઃખ લગભગ નહિ જેવું થઈ જાય છે. વિચારવું કે એ બી ીન વીત જાયગા' આજના દિવસ જશે, રાત પડશે અને કાલ સવાર તા જરૂર ઊગવાની છે. ત્યારે નકામા કકળાટ શા માટે કરવા? આક્તના ભાવ હળવા કરવાના ઉપાય એને હસી કાઢવામાં છે. રામચંદ્રને ખાર વને વનવાસ મળ્યા, એણે એ વાતને હસી કાઢી, નહિ તેા રાજવૈભવ ભગવનાર વનવાસનાં કષ્ટા ક્રમ ખમી શકે? માટે આફત વખતે કે તેની વાત કરતી વખતે બિચારા બાપડા ન થઈ જવું, સિંહની જેમ તેને સામના કરવા અને તેના ભાર ફૂલ જેવા હળવા બની જશે.
In your adversity avoid a s&d countenance; if you relate your raisfortunes with a smile it will lesson your realisation of them, (1–2–45) ( ૨૫૯)
સાંભળવા કરતાં મેલવા માટે એહું મન રાખે; તમે જે સાંભળેા છે તે તમે મેળવેા છે; તમે જે મેલા છે તે તમે આપે છે.
આપવુ એ વધારે માનાષક છે, જ્યારે મેળવવુ એ વધારે લાભકારક છે.
સાંભળવા માટે કાન એ છે ત્યારે ખેલવા માટે જીભ એક જ છે. એ ઘટનામાં કાંઇક વિચારવા જેવા ભેદ છે. સાંભળવામાં જમે પાસું ખીલે છે, ખેલવામાં આવતશક્તિ અને ક્રિયાનું ઉધાર પાસું ભાગ ભજવે છે. વેપારી માણસ જમે થાય તેવા વેપાર કરે, જમે માટે ચીવટ રાખે, જેમ બને તેમ જમે વધારે થાય તેવા રસ્તા લે. ખેલ ખેલ કર્યા કરવું, ગમે તેવું લવ્યા કરવું-એ તેા કુતરાની જેવુ' ભસવાનું કાય' છે. એમાં કાંઇ આંતરસ પત્તિ વધે નહિ. સમજુ માણસ ખેલવાનું અને તેટલુ એથ્રુ કરે, અંદર ભંડાર વધારવાની દાનત રાખે અને ખાસ જરૂર હોય ત્યારે માત્ર જરૂરચુ, સામાને લાભ કરે તેવુ, સામાને પ્રિય થઈ પડે તેવું તથ્ય ખેાલે. જ્યારે ત્યારે કે જેવું તેવું ખેલી પેાતાના તાલ એછે. ન કરે. ઓછુ' ખાલનાર અને સર-અવસરે ખેલનાર માલ્ગુસ ગંભીર ગણાય અને ઉચિત ખેલનાર માણુસ ડાહ્યો, કુશળ, સમજી ગણાય. આપવુ' જરૂરી છે, પણ અવસરે પાત્રને જોઇ ઉચિત આપે તે સાચા દાતા ગણાય, એના માન સન્માન થાય, એનાં ગાણાં ગવાય, એનાં સ્મારક થાય. ભડડિયા માણસની ગણના તે અભિમાની કે સામાન્ય માણુસમાં થાય, તેની સાચી વાત પણ મારી જાય અને તેની સલાહનાં મૂલ્ય મીંઠામાં આવે, ત્યારે સાંભળવુ તા સ`. એમાં નાની મેાટી ઉપયાગી વાતા જાણવાને વધારે ઉપચૈાગ કરવેા, અનેક બાબતેાથી વાગાર રહેવું, સર્વ બાબતમાં સાવધાન રહેવું અને કાન ઉધાડા રાખવા. એમાં સર્વ પ્રકારે લાભ જ છે. એમાં ન ગમે તેવું સાંભળવુ પડે તે પણ મુંઝાવાની જરૂર નથી. સાંભળેલી વાતને જચાવવી કેમ તે આપણા કબજાની ખામત છે. કુશળ માણુસ કાનના દરવાજા ઉધાડા રાખે છે અને જીભ ઉપર બ્રેક ( અટકાયત ) રાખે
